Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1822

Verhaal eener Reis naar Nieuw-Zeeland, gedaan in de Jaren 1814 en 1815, in gezelschap met den Weleerw. S. Marsden, door J.L. Nicholas, uit de Engelsche Beschrijving van den laatstgenoemden vertaald. Iste Deel. Te Rotterdam, bij Arbon en Krap. In gr. 8vo. XX, 519 Bl.

‘Van al de verschillende eilanden in den stillen Oceaan is er geen, met hetwelk de Europeërs, in het algemeen, minder bekend zijn, dan Nieuw-Zeeland; is er misschien geen, hetwelk meer derzelver bijzondere oplettendheid verdient.’ Dus begint onze Schrijver zijn verhaal, en wij zijn zeer genegen hem dit toe te stemmen. Het is een uitgebreid, schoon en vruchtbaar land, met allerlei bronnen van bestaan, en eene vrij talrijke, krachtige, onbedorvene bevol-

[p. 422]

king, die, bij de ontdekking door cook, (om van het vroegere bezoek door onzen landgenoot tasman thans niet te spreken) reeds blijken van aanmerkelijke vordering in landbouw en sommige handwerken gaf. Hij werd er, zoo als men weet, niet terstond vriendelijk ontvangen, en zijn togt kostte dus verscheidene Nieuw-Zeelanders het leven. Dit was, helaas! het voorspel..... of liever, laat ons zeggen, het was het gevolg van eene vrees en vermoeden bij de inboorlingen, welke naderhand maar al te zeer bevestigd zijn. Meest al de Engelsche schepen, die, van Botanybaai uitgegaan, ter walvischvangst naar dezen kant voeren en het land aandeden, kwamen daar met roof en geweld, of, hetgeen nog erger is, met besmettende ondeugden en veelligt ook ziekten. Het volk heeft dus, gedurende vele jaren, bij de gemaakte kennis met onze beschaafde lieden ligt meer verloren dan gewonnen. Nu en dan kwam er wel een Nieuw-Zeelander mede naar Nieuw-Zuidwales, en zelfs naar Londen, over, als matroos op de schepen dienende; maar zij leerden ook dáár juist niet veel goeds. En nog onlangs had een Engelsch schip het blijk opgeleverd, dat hunne woestheid en gevaarlijkheid niet verminderd was, daat hetzelve, door wraakzuchtige opruijing van een opperhoofd, bij den kapitein als matroos dienende en van hem mishandeld, geheel afgeloopen, en de manschap vermoord en..... verslonden was. Hierover was wederwraak geschied, die daarenboven de onschuldigen had getroffen; en aldus bestond er voor het minst eene zeer dubbelzinnige betrekking tusschen de Engelschen en Nieuw-Zeelanders.

In deze gesteldheid van zaken vormt de Weleerw. Heer marsden, 's Konings hoofdkapellaan, in meermaals genoemde kolonie, het ontwerp, om aldaar eene Zendelingschap te vestigen; en hijzelf vergezelt met een matig schip, hem tot dit einde door den Gouverneur verstrekt, de lieden, met hunne vrouwen en allerlei bouwstoffen en gereedschappen, die het werk der beschaving en bekeering van deze talrijke en woeste menschen zouden ondernemen. Onze Schrijver was zijn vriend en reisgezel. Zijn verhaal doet ons den togt, de voorbereidingen en verdere beschikkingen, benevens hunne goede ontvangst en vele andere zaken, kennen. Hetzelve loopt echter meest over plaatsen en voorvallen, bij wijze van dagboek geschreven zijnde. Aan bijzondere kundigheden, die zijn berigt belangrijker zouden kunnen maken, zoo

[p. 423]

als van planten, dieren enz., ontbreekt het hem, en zijn verhaal heeft veel van dat koude en eenigzins langwijlige, dat wij somtijds bij de Engelschen aantreffen. Dit belet nogtans niet, dat het met nut en genoegen gelezen wordt, en dat het ons spijten zou, zoo het tweede deel, ons nog niet geworden, uit gebrek aan aftrek mogt achterblijven.

Wat de vertaling betreft, die is vloeijend, schoon op eene enkele plaats een weinig achteloos, en somtijds blijk gevende, dat het oorspronkelijke niet wel verstaan is. Zoo lezen wij, b.v., gedurig van de banken der rivier, waar zeker oevers of boorden (banks) bedoeld zijn. Eenigzins grappig zelfs is een andere misslag, waar het Engelsche Dowager (Douariere) voor een eigennaam genomen en met klein kapitale letters gedrukt is. Wij zouden meer dergelijke bokjes kunnen opnoemen; doch stappen er liever geheel af, met den wensch, dat de edele Geestelijke in zijne poging moge zijn geslaagd en meer en meer slagen; schoon de volgende aanhaling bij sommigen den moed op dezen goeden uitslag niet vermeerderen zal. De Schrijver, namelijk, was gemelijk, omdat hij geene schuilplaats tegen den regen had mogen zoeken in zeker huis, dat taboo, geheiligd, onder zeker godsdienstig verbod was. Doch men hoore hemzelven. ‘Vermoeid door den uitstap, en gekweld, doordien men mij niet toeliet in het huis te gaan, voer ik hevig en zeer scherp tegen deze ongastvrije bijgeloovigheden uit; en, daar tui voorheen getoond had, de voorkeur aan Europesche gewoonten te geven, door onze manieren, terwijl hij aan boord was, zoo stipt mogelijk na te bootsen, zeide ik hem in de taal van gemeene boert, dat de taboo taboo geheel gammon of gek was. Doch ik bevond welhaast, dat gevoelens, die men in de kindschheid heeft ingezogen, en tot aan het tijdperk der mannelijke jaren gekoesterd, even moeijelijk uit de verstanden der Nieuw-Zeelanders, als uit die der Europeërs zijn uit te roeijen; want, zich op eenen scherpen toon tot mij wendende, hernam hij: dat het volstrekt geen gammon was. De Nieuw-Zeelanders, zeide hij, zeggen, dat het crackee crackee (preken) van den Heer marsden van den verleden zondag geheel gammon is. Neen, neen, hervatte ik, dat is geen gammon, dat is miti (goed). Welnu dan, antwoordde de stijfzinnige redetwister: indien dan uw crackee crackee geen gammon is, dan is onze taboo taboo ook geen gammon.’