Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1822

Lijk-Rede, op het treurig afsterven, en ter vereerende gedachtenis van den Hoog-Edelen, Hoog-Geboren Heer, Frederik, Baron van Leyden van Westbarendrecht, voormalig Gouverneur van Zuid-Holland, Heer van Warmond, Lid van de Eerste Kamer der Staten Generaal, enz. uitgesproken op den 16 December 1821, in de Kerk der Hervormden, te Warmond, door W.M. Kooy, Predikant aldaar.

[p. 320]

Te Leyden, bij A. van Benten. 1822. In gr. 8vo. 45 Bl.

Het blijft nog steeds de gewoonte in de Gereformeerde kerk ten platten lande, dat er Lijkredenen gehouden worden, bij gelegenheden, als bij welke deze is uitgesproken. Wij laten, liever dan hier over deze gewoonte te oordeelen, dit aan den Kerkelijken Raadvrager en Raadgever over. Er is nog al wat vóór en tegen te zeggen, vooral nadat, omtrent Lijkredenen in het gemeen, zoo veel afgeschaft, of in onbruik geraakt is. Gelukkig voor den Leeraar en de Gemeente, wanneer het voorwerp harer hulde verdiensten genoeg had, en betrekking genoeg toonde, om waardig te zijn, openlijk der dankbare nagedachtenisse aangeprezen te worden, al zijn die verdiensten dan ook eenige graden beneden de waarde van den waarlijk edelen van leyden, wien hier - de man was ons bekend genoeg, om dit van hem te getuigen - niet te veel wordt toegekend.

Deze Lijkrede intusschen beoordeelende, komt het ons voor, dat de Heer kooy reden had, nu hij dezelve in den boekhandel brengt, verschooning te vragen, niet zoo zeer voor onvolledigheid, als wel voor te groote overladenheid hier, en zekere matheid van stijl daar, buiten welke zeker zijne toespraak meerdere werking op het hart zijner hoorders, althans lezers, zoude gehad hebben. De tekst is 1 Thess. IV:13. Had de Leeraar deszelfs verklaring, nu het eerste deel zijner rede, te zamen getrokken, bij wijze van inleiding voorgedragen, veel, dat hier nu niet te pas kwam, had dan kunnen bespaard, en de waarheid, die nu in de zoogenoemde toepassing wordt behandeld, meer ontwikkeld en krachtiger aangewend worden. Wij zeggen dat niet, omdat wij Bijbelverklaring niet voor een hoofdvereischte in eene leerrede houden; maar in deze gelegenheidsrede kwam het niet te pas, over de aanleiding, die Paulus had tot zijne redenering, over den zin en het doel derzelve, en over hare gronden, zoo uit te weiden. In dit eerste deel

[p. 321]

vonden wij het anders zeer te pas opgemerkt, dat Paulus den dood der betreurde Christenen eenen slaap noemt, maar van Jezus, den opgewekten, het woord sterven gebruikt. In het tweede stuk der leerrede wordt de Heer van leyden als Mensch, Geleerde, Staatsman, Heer van Warmond, en Christen gekenschetst. Naar waarheid, ja! maar op deze rangschikking, en op de wijze van voordragt van eene en andere bijzonderheid, aan eene Dorpsgemeente, (en dit zoude ook goeddeels in eene Stadsgemeente gelden) zouden wij aanmerkingen kunnen maken. Waarom mogt de naam van Koning lodewijk, wiens getuigenis hier voorkomt, ook niet genoemd worden? De man zij, wie hij zij; maar - deze getuigenis gevende, vereerde hij ook zichzelven. De aanhef, tot dit tweede stuk den overgang makende, is wat al te prachtig: ‘Hem, (van leyden) dien onze achting, onze liefde, en onze dankzegging toekwam, zij de eerezuil gesticht in dezen tempel!’ Als eene troostgevende, leerzame, maar ook den zondaar onrustbarende waarheid, wordt deze: ‘onze vrienden ontsliepen slechts op aarde, om in den hemel te ontwaken,’ ten derde, voorgesteld. Maar - te veel reeds, voor ons bestek, van deze preek, of, zoo als zich Do. kooy uitdrukt, van dit werk. Alleen nog, hoe afkeerig we ook zijn van het vitten op stippen en strepen en comma's en punctums, het ziet er hier allerslordigst, vooral met de punctuatie, uit.