Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1822

[p. 293]

De Geschiedenis van Spanje, sedert de uitvaardiging der nieuwe Constitutie, door de Cortes in het jaar 1812, tot op de plegtige bekrachtiging van dezelve door den Koning, in het jaar 1820. Door Dr. C. Venturini. Uit het Hoogduitsch. Iste Deel. Te Amsterdam, bij Visser en Comp. 1821. In gr. 8vo.

Een boek, dat of den tegenwoordigen of den jongst afgeloopenen toestand van Spanje schildert, moet den denkenden lezer in onze dagen hoogst welkom zijn. De Spanjaarden hebben, zoo wel door de verdediging van hun grondgebied tegen eenen vreemden overweldiger, als door de handhaving hunner regten tegen binnenlandsche dwingelandij, de achting van Europa herwonnen, en aan elk, die den voortgang der verlichting met welgevallen beschouwt, de grootste belangstelling ingeboezemd. Wie zou dus niet gretig een boek ontvangen, dat ons dit eerbiedwaardig volk in deze omstandigheden schildert? Wie zou niet wenschen naar eene omstandige en getrouwe vorstelling der redenen, die of aanleiding gaven tot de vervaardiging der Constitutie, of naderhand de zegepraal der burgerlijke vrijheid op de onbepaalde heerschzucht des Konings veroorzaakten? Zulk een onpartijdig verhaal der zaken is, gelijk de Schrijver zelf in zijne voorrede heeft aangemerkt, het beste middel, om het vooroordeel van velen en de kwaadwilligheid van sommigen of weg te nemen of schadeloos te maken. Want, hoezeer wij overtuigd zijn, dat een boek, hetwelk uit de berigten van Engelsche, Duitsche, Fransche en Spaansche nieuwspapieren, benevens enkele vertrouwelijke mededeelingen van kooplieden te Kadix, is zamengesteld, uit den aard niet geheelenal onpartijdig zijn kan, zoo is dan toch de hoofdzaak en het grootste deel der bijomstandigheden aan geene twijfeling onderworpen, en tot overtuiging van elk, die de duisternis niet liever heeft dan het licht, volkomen genoegzaam. Jammer slechts, dat het werk zich binnen de grenzen bepaalt, die de titel opgeeft, en niet wat hooger opklimt. Wij hadden zoo gaarne de geheele groote, aaneengeschakelde gebeurtenis in een tafereel vereenigd gezien, van het oogenblik af, dat buonaparte aan Spanje deszelss eigen' Koning ontnam en zijnen broeden in de plaats stelde, tot de staatkundige verrijzenis der

[p. 294]

natie in het jaar 1820. Naar ons inzien zou zulks voor de eer van het Spaansche volk oneindig voordeeliger geweest zijn. De geheele vierjarige strijd tegen Frankrijk (1807-1811), door de verontwaardigde Spanjaarden begonnen en voortgezet, treedt thans in den achtergrond, en maakt plaats voor het tijdperk van den beslissenden strijd voor de vrijheid en onafhankelijheid van het Schiereiland in de jaren 1812 en 1813, waarvan de eer hoofdzakelijk aan wellington toekomt. Bovendien heeft de Schrijver, door hier te beginnen, en het verhaalde der toenmalige krijgsverrigtingen tot het onderwerp te maken van het eerste hoofdstuk zijner Geschiedenis, het geheele beloop der zaken, het verband van oorzaken en gevolgen, voor den dagelijkschen lezer, die met het vroeger gebeurde minder bekend is, eenigzins verduisterd. Dit is dus, gelijk wij zeiden, de inhoud des eersten hoofddeels. Het tweede voert dezen titel: Regeringloosheid en partijwoede in Spanje, na deszelfs ontruiming door de Franschen. Terugkomst van ferdinand VII. Pogingen tot herstel van de onbepaalde magt. Eerste tegenwerkingen van den geest der omwenteling. Een hoofdstuk, (wij herhalen het nog eens) dat wij ter ernstige lezing en herlezing en overweging bevelen aan elk, die in het Despotismus vermaak schept, en nog vragen durft, of de Spanjaarden ook regt en reden hadden om hunne ketenen te verbreken! Met het einde van deze afdeeling sluit het eerste deel. In het tweede hebben wij, volgens de voorrede, ook een dubbel hoofdstuk te verwachten. Het eerste zal de schildering behelzen van het voltooide schrikbewind, met al deszelfs gruwelen van regeringloosheid, oproer, geweldenarij, en vaneenscheuring der inwendige banden van den staat. Het tweede, daarentegen, zal de groote ontknooping voorstellen, waarin het gemeen eindelijk de boeijen van het geweld verbreekt, de gewapende magt zelf zich tegen den troon verheft, en den Koning dwingt, de Constitutie door zijne goedkeuring te bekrachtigen.

Dit weinige zal genoegzaam zijn, om den lezer eenigzins met den inhoud van dit belangrijk werk bekend te maken. Voor een uittreksel of doorloopende opgave van den inhoud is het niet vatbaar. Daartoe zijn de zaken te menigvuldig en de stijl te kort en ineengedrongen. Ook kunnen wij gerust zeggen, dat men geen proefje tot aanbeveling noodig heeft. Zoo ons iets bij de lezing heeft gehinderd, het was het ge-

[p. 295]

mis eener Kaart, groot en goed genoeg om er de krijgsverrigtingen naauwkeurig op te kunnen volgen. Zoo iets zou men bij zulk een boek wenschen; maar wij gevoelen tevens, dat zulks voor velen den prijs te zeer zou verhoogen.

Wat eindelijk de vertaling betreft, deze heeft ons bij uitstek bevallen. In zuiverheid van stijl en uitdrukking heeft zij zeer weinige mededingsters, en wij durven haar gerust ten voorbeeld stellen aan allen, die werken van andere natiën in onze taal overbrengen. Twee uitdrukkingen hebben ons slechts mishaagd: de eene bl. 121. de dans ging den volgenden morgen dadelijk weder aan; de andere aan het slot: laten wij ons gereed maken, om ook het tweede - met eenen helderen blik te betrachten; de eenigste Germanismus, dien wij ontmoet hebben.