Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1822

Het Christendom en de oudste Godsdiensten van het Oosten, of over den zamenhang van onderscheidene Oostersche godsdienstige begrippen en woordklanken met dergelijke bij de Westersche Volken, hoofdzakelijk met betrekking tot Joden- en Christendom en de wijsgeerige Stelsels der Wijzen van Griekenland. Naar het Hoogduitsch van J.A.L. Richter, Conrector aan de Hertoglijke Hoofdschool te Dessau. Te Nijmegen, bij

[p. 275]

G.J. van Goor en Zoon. In gr. 8vo. XVI en 472 Bl.

Wanneer Recensent een werk, uit eene andere taal in onze Nederlanddsche overgebragt, in handen komt, wil hij, natuurlijk, weten, om wat reden men hetzelve vertaald hebbe; en gewoonlijk vindt hij, in eene voorrede van den vertaler, iets, het moge dan gegrond of ongegrond zijn, tot aanbeveling van het werk. Voor het werk, dat wij thans ter recensie bij ons hebben liggen, heeft de onbekende vertaler geen enkel woord gevoegd, om de reden van zijne onderneming op te geven. Wat mag dan toch die reden wel geweest zijn? dachten wij bij onszelven. Zou het ook eene boekverkoopers speculatie zijn, die op eene waarschijnlijke winstberekening rust? Dan, de inhoud en voordragt van het werk is niet zoodanig, dat eene vertaling van hetzelve veel voordeel beloven kan. Het schijnt dus, dat iemand, der Hoogduitsche tale magtig, zoo zeer met het werk is ingenomen geworden, dat hij het heeft willen vertalen, en een' drukker gevonden heeft, dien hij tot zijne eigene gevoelens heeft weten over te halen: want dat en een vertaler en een boekhandelaar zich zouden hebben kunnen vereenigen, om zulk een werk onder het oog van het Nederlandsch publiek te brengen, alleen met oogmerk om eene proeve te geven van de zonderlinge en aanstootelijke wijze, waarop men in het naburig Duitschland den geopenbaarden Godsdienst behandelt, en aan denzelven, met eene geleerde en voor den kenner bespottelijke opgeblazenheid, eenen slechts menschelijken oorsprong toeschrijft; dit kunnen wij noch aan onszelven, noch aan iemand anders diets maken. Althans men had veel beter gedaan, om dit werk niet te vertalen; en wij twijfelen, of er onder die genen, die in ons land het Hoogduitsch verstaan, (en voor de zoodanigen was in allen gevalle de vertaling overbodig) wel velen zullen zijn, die eenig behagen in hetzelve scheppen. - Volgens dit werk, is in de godsdienstige begrippen van Indië, Perzië en Egypte niet alleen eene aanmerkelijke overeenkomst te vinden met de wijsgeerige stel-

[p. 276]

sels der Grieken, maar ook zelfs met den Joodschen, en inzonderheid met den Christelijken Godsdienst; welke overeenkomst, echter, of zeer ver gezocht is, of niets bewijst, en ook grootendeels op woordspelingen en mystieke uitleggingen berust. Voorts wordt, onder anderen, de leer der zielsverhuizing als zeer aannemelijk en geruststellende voorgedragen, en het leerstuk van den Messias bij de Joden en van eenen Verlosser des Menschdoms bij de Christenen verzekerd in verband te staan met verscheidene denkbeelden in het Oosten. - Het algemeen beloop van het werk komt hierop neêr: In het Jodendom was van de oorspronkelijke zuiverheid der godsdienstige denkbeelden slechts eene bloote schaduw overig gebleven. Vóór 1800 jaren had er onder de volken een dergelijke toestand plaats als ten tijde van luther; eene krisis, in welke de Goddelijke Voorzienigheid Jezus van Nazareth deed opstaan, een' man van den hoogsten geest, die de aloude leer, door God bij de schepping in 's menschen harte gegrift, begreep, en zijnen toehoorderen duidelijk wist te maken; en de natuurkracht, waardoor hij werkte, is dezelfde, die in onzen leeftijd onder den naam van Magnetismus weder ontdekt is, en die door Jezus, dat verhevene ideäal der menschheid, in de hoogste mate is uitgeoefend, en door hem aan zijne Apostelen medegedeeld. - Dat heet eerst helderziende of clairvoyant zijn in de zaak van den Godsdienst! Of liever, om in hetzelfde beeld eenigzins te blijven, het zijn verwonderlijke grillen en droomen van eenen slaapwandelaar, welke door den verstandigen, die waakt en bij zijne kennis is, met medelijden en verontwaardiging beschouwd worden.