Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1822

De Venerische Ziekte, in al hare wijzigingen en gedaanten, door Johann Wendt, praktiserend Geneesheer, gewoon Hoogleeraar te Breslau, enz. Naar het Hoogduitsch, door G.J. Pool, Doctor en praktiserend Chirurgijn te Moordrecht. Te Rotterdam, bij J. Hendriksen. 1821. In gr. 8vo. XVI en 332 Bl. f 3-6-:

Dit werk verdient, naast dat van swediaur, eene gunstige onderscheiding onder die geschriften, welke er over de Venusziekte in onze taal bekend zijn. In den grond is er tusschen beide werken weinig verschil, dan dat swediaur zijn onderwerp met meer uitvoerigheid en oorspronkelijkheid behandelt. Hij heeft, zoo wel in

[p. 149]

de beschouwing als in de behandeling der kwaal, zijne hem eigene manier; wendt volgt meer de algemeene grondregelen der kunst, en ontleent voor de bijzondere gevallen van dezen dit, van genen dat. Uit een wetenschappelijk oogpunt geven wij daarom den eersten verre de voorkeur; terwijl wij den laatsten, daarentegen, beter keuren tot een handboek voor den Genees- en Heelmeester ten platten lande, voornamelijk zoo als het nu vermeerderd is met aanmerkingen van den ervaren' Goudaschen Geneesheer buchner, welke inderdaad de waarde van dit werk zeer vermeerderen.

Wat de orde der behandeling aangaat, na eenige voorafgaande aanmerkingen over den naam, den oorsprong en de geschiedenis der kwaal, treedt de Schrijver eerst in eene nadere beschouwing der primitive Venusziekte, waarvan hij de voornaamste wijzigingen, naar gelange van de verschillende plaats des gebreks, in derzelver loop en gevolgen naspoort, en de onderscheidene geneeswijzen opgeeft en overweegt; hierbij, althans bij de meest gewone vormen, b.v. den druiper, in vele bijzonderheden, vooral wat de manier van behandeling aangaat, tredende. Vervolgens tot de secundaire of algemeene Venusziekte overgaande, spreekt hij eerst over dezelve in 't algemeen, daarna over derzelver behandeling met het kwik, waarbij hij dan de voornaamste bereidingen van dat metaal doorloopt; hierop volgt eene meer afzonderlijke beschouwing der voornaamste wijzigingen of gedaanten der algemeene Venusziekte; waarna hij wederom tot het kwik terugkomt, en de voorzorgen leert kennen, bij deszelfs gebruik in acht te nemen; eindelijk besluitende met een enkel woord over de Venerische ziekte bij jonggeborenen, en over de genezing dier ziekte zonder kwik. Men ziet uit deze opgave, dat de orde der behandeling in het laatste gedeelte niet geheel is goed te keuren.

Om nu ook in eene enkele bijzonderheid te treden, en den geest van het werk daardoor wat nader te leeren kennen: ten aanzien van den oorsprong der ziekte schijnt

[p. 150]

de Schrijver het meest met hen te houden, die haar met de ontdekking van Amerika in verband beschouwen. Zoo ons voorkomt zeer ten onregte; en wie van het tegendeel overtuigd wil zijn, behoeft swediaur op dit stuk slechts na te lezen. Ook is het wat erg, te zeggen, dat hensler en gruner het gevoelen, omtrent de verspreiding der Venusziekte door de Maranen, inzonderheid door hun gezag hebben getracht te bewijzen. De zaak zelve daargelaten, hebben die verdienstelijke Geleerden voor hun gevoelen goede gronden aangevoerd, en niet als ex tripode gesproken. - Wat den aard en de ontwikkeling der kwaal betreft, wendt beschouwt, te regt, de eigenlijke Venusziekte als een gevolg der plaatselijke, en den druiper als van dien laatsten aard zijnde. Hierin schijnt de Vertaler, en ook Dr. buchner, van hem te verschillen, en druiper- en chankergift als van onderscheiden aard aan te merken. Wat zij bijbrengen, heeft Recensent echter niet overtuigd. Dat chankers het halve roedehoofd kunnen wegvreten, zonder dat daaruit een druiper ontsta, bewijst niets. Allerlei prikkels kunnen druipers verwekken, dus ook het chankergift, hetzij het dan van denzelfden of van een' anderen aard zij als het druipergift. Geschiedt het dus niet, zoo moet dit van de gesteldheid der pisbuis afhangen. Even zwak is het bewijs, ontleend uit het niet krijgen van Venusziekte, na eenen herhaalden, door gewone middelen, zonder kwik, behandelden druiper. Hoe zeldzaam is de druiper venerisch! en, zulks zijnde, hoe dikwijls wordt dan het gift nog vernietigd en ontlast door den loop dier ziekte zelve! - Bij de behandeling van den druiper vindt wendt slechts zelden plaats voor de inspuitingen. Hierin zijn wij volkomen met hem van eenerlei gevoelen. Zij zullen dikwijls de prikkeling en ontsteking eer vermeerderen dan verminderen, en kunnen, zoo 't ons voorkomt, naauwelijks zijn aangewezen, dan, ter verzachting, van olie en slijmachtige middelen, of ter bestrijding van het gift.

Bij de geneeswijze van de bindvlies-ontsteking uit opgestopten druiper wordt aan de manier van spangen-

[p. 151]

berg, met regt, de voorkeur gegeven; hierbij moet men echter aanmerken, dat swediaur omtrent dezelfde behandeling voorslaat.

Bij de beschouwing van de gene wijze der algemeene Syphilis worden de bijzondere aanwijzingen tot de verschillende behandelingen met het kwik zeer naauwkeurig en oordeelkundig uiteengezet, en inzonderheid aangetoond, dat geene in alle gevallen de voorkeur verdient; hetwelk ten aanzien van de nu, door verscheidene Fransche en Duitsche Artsen, zoo verhevene kwijl- en hongercuur een woordje op zijn pas is. Drie waarnemingen van Dr. buchner toonen intusschen het nut dier geneeswijze in verouderde gevallen.

Over het geheel is de vertaling wèl, schoon niet vrij van taalgebreken.