Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1822

Vijf Leerredenen, over Romeinen IX, door P.J. van der Woude, Leeraar bij de Doopsgezinden te Oldeboorn in het Oude Huis. Te Heerenveen, bij F. Hessel. 1821. In gr. 8vo. VI en 98 Bl. f :-18-:

Men zal wel op nog niet honderd bladzijden, en die niet eens zeer bezet zijn, van een zoo gewigtig gedeelte van den Brief aan de Romeinen, waarbij twee volgende Hoofdstukken behoorden gevoegd te zijn, geene volledige behandeling verwachten. Nu, men bedriegt zich niet. Schoon van der woude vertrouwde, dat hij de rede van Paulus in een klaar en duidelijk licht had voorgesteld, (bl. 49 en elders) begrijpen wij zeer wel, dat zijne hoorders meerder licht en klaarheid van het lezen zijner Leerredenen hoopten. (Voorb. bl. IV.) Wij twijfelen echter, of derzulker verwachting zich hierbij zal voldaan vinden. Aan bosveld's verklaring zullen ze meer, en genoeg hebben. Hier wordt over niet weinig,

[p. 146]

dat toch wel een ophelderend woord behoefde, of geheel gezwegen, b.v. over de woorden, ‘Jakob heb ik lief gehad’ ezv., of moeijelijke en gewigtige plaatsen zoo levi manu behandeld, alsof ze niets te beduiden hadden, b.v. Paulus betuiging, ‘ik wenschte wel verbannen te zijn van Christus,’ en, ‘dewelke is God, boven allen te prijzen,’ ezv. Tot opheldering van deze en soortgelijke plaatsen is, bij den kortheidlievenden Prediker, geene meerdere ruimte noodig, dan b.v. in deze aanhaling, bl. 69. ‘In het zevenentwintigste, achtentwintigste, en negenentwintigste vers.’ Blijkbaar verkeerd is niet zelden de gegevene verklaring; en dat vander woude althans de man niet is, om hen, die dit behoeven, duidelijk, grondig en consequent over des Apostels vertoog te leeren denken, ziet elk, die wat zien kan, terstond, als hij, om maar iets te noemen, leest, dat de woorden, ‘in Isaak zal u het zaad genaamd worden,’ dus zijn te verstaan: ‘daardoor (waardoor?) zult gij (NB.) naar den geest, ware nakomelingen hebben, die aan u in Godsvrucht gelijkvormig zullen zijn, en tot wien mijne beloften behooren.’ Zou den man bosveld's arbeid onbekend zijn? en hoe is het anders mogelijk, niet te gevoelen, dat men zoo niet opheldert, maar verbijstert! ‘Het is niet des genen, die wil, noch des genen, die loopt, maar des ontfermenden Gods;’ dit moet beduiden: ‘Het baat niemand, die naar zijn eigen wil, en naar zijn eigen welgevallen (hoe juiste onderscheiding!) de middels (middelen) en de wijze zijner behoudenis verkiest, en daardoor ijvert om zich bij God aangenaam te maken; maar die eerbiedig met een Godvruchtig oogmerk zich tot God bekeert en toevlugt neemt tot zijne ontferming, welke hij door zijne barmhartigheid heeft bekend gemaakt. Dit wilde Paulus zeggen,’ zegt Do. van der woude. Non credo, bone! Van der kemp heeft het in zijne Theodicee beter geraden, verklarende vs. 16: ‘'t Was niet het werk van een' willekeurigen, of zich overijlenden, maar van een' genadigen God.’

Als Leerredenen lust het Recensent niet, deze opstel-

[p. 147]

len te beoordeelen. Men zoeke ten minste geene eenheid in dezelve, en de stijl is althans niet onderhoudend, veel minder verheft dezelve de aandacht, noch beweegt hij het harte. Licht en warmte ontbreekt; en Recensent verlangt niet, dat meer Leerredenen van deze soort, door van der woude gehouden, buiten het Oude Huis mogen komen: want - wat heeft men er aan?