Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1822

Leerrede, ter godsdienstige viering des vijftigjarigen bestaans van het Diaconie Wees- oude Mannen- en Vrouwenhuis der Luthersche Gemeente te Amsterdam, den 15 van Louwmaand 1822, door J.M.L. Roll, Predikant bij gemelde Gemeente. Gevolgd van een Verslag, en van Gedichten. Te Amsterdam, bij ten Brink en de Vries. In gr. 8vo. VIII, 108 Bl. f 1-:-:

Gewis zal dit boeksken met de uiterste graagte ontvangen en gelezen worden. Het is een aangenaam bewijs van alles, wat den mensch, als Christen en Nederlander, tot eer verstrekt. Stoffe en vorm dragen daartoe bij. Een broederfeest der liefde, met smaak en overvloedig talent gevierd.

De heer roll, wien deze taak bij het lot te beurt viel, sta aan het hoofd. Zijn tekst (een nieuw gebod geef ik u, enz.) is gelukkig gekozen en wèl uitgewerkt. Wij lazen deze leerrede met veel genoegen, als een geleidelijk en goed geschreven opstel. In het bijzonder behaagden ons de veelvuldige aanspraken, die, zij mogen dan naderhand bij het schrijven iets van den gloed hebben verloren, welken zij, uit het hart gesproken zijnde, eerst bezaten, nog altijd vol warmte, leven en gepaste afwisseling zijn gebleven.

De heeren klijn (h.h. en b.) en th. kerkhoven doorvlochten, hiertoe verzocht, 's mans redevoering met verzen, welke de ouden en de weezen beurtelings opzongen; en deden dit, hunnen verworven' roem waardig.

Dezelfde heeren, benevens eyben en horstman, als ook loots, schoon geen deelgenoot, luisterden den maal-

[p. 131]

tijd op, die 's donderdags onder Regenten enz. benevens derzelver vrouwen plaats had: en waarlijk het zijn schoone verzen, het is warme hartetaal, het zijn gewigtige, troostrijke waarheden, welke zij ons bij deze gelegenheid doen hooren. Wij willen niet gaarne iemand door stilzwijgen beleedigen; h.h. klijn heeft ons getroffen door zijne mannentaal; zijn broeder heeft ons diep geroerd; allen hebben ons voldaan en verrast; maar niet het minste welkom was ons toch het ingezonden stuk van den zanger, die op verre na niet zoo zeer dichter zou moeten zijn, om te kunnen woord houden, ten aanzien der voorgenomene stilzwijgendheid. Keere hij vrij den stroom; dezelve vindt hier of daar, nu of dan, een' uit gang, en breekt met te meer kracht en te schooner bruising uit. Men zie slecht dit Vondeliaansch meesterstukje. - Wij hebben westerman vergeten, die ook een keurig versje ter voorlezing inzond. En bovendien vindt nog een ander plaats, dat echter deze bestemming niet had, maar door den vriendelijken drang des Eerw. roll hiertoe werd verkregen, van den uitgever, ten brink.

Van dit alles, en den geheelen loop des feestes, ontvangen wij verslag door de pen des eerw. predikers, dien wij hartelijk dank zeggen voor zijne uitnemend volbragte taak. Indien het ons vrijsta op een werk van dusdanigen aard aanmerkingen te maken, het zal niet zijn op de beschrijving, maar op de inrigting zelve van het eerste en voornaamste gedeelte dezer eeuwviering. Wij hadden, namelijk, zoo gaarne gezien, dat het een algemeen Christelijk liefdefeest ware geweest; dat alle weldadige gestichten, en dus ook armenverzorgers van alle gemeenten (ten minste voor zoo ver zij Jezus belijden) waren genoodigd geworden. Het komt ons voor, dat deze daar ruim zoo wèl pasten als de leden van de regtbank of de plaatselijke schoolcommissie, en er zelfs een' meer eigenaardigen en treffenden luister aan zouden hebben bijgezet. En echter merke men dit als geene regtstreeksche berisping van die mannen aan, welke anders, bij de geheele inrigting, zoo veel oordeel en smaak hebben aan den dag gelegd, veel min van den geest der gemeente, die hier, in gebonden' en ongebonden' stijl, doorgaans geheel anders spreekt. Maar, waarschijnlijk hebben zij hierin zwarigheid gevonden, onaangenaamheid, of wie weet wat? gevreesd; en zou ons deze vreeze dan niet bedroeven? Ja, het zij zoo, als h.h. klijn zingt:

[p. 132]

 

Zinloos, die zich, (rijp voor 't dwalen)

 

Aan geen eigen kerkband bindt.

 

 

 

Neen, hij kent den kamp om waarheid,

 

Kent haar heilge worstling niet,

 

Noch wat stroom van licht en klaarheid,

 

Uit die eeuwge wrijving schiet:

 

Die in ijdlen waan blijft dweepen,

 

Van één kerk, - één wil, - één wet;

 

En ons in 't gareel wil slepen,

 

Dat der geestkracht grenzen zet.

 

 

 

'k Juich verrukt met hart en woorden,

 

Bij de heilge broedermin.

Hetgeen hierop volgt, moet vooral niet vergeten worden:

En ik sluit in de eigen koorden,

Al wat mensch heet, hartlijk in.

Den mensch, en den Christen nog in het bijzonder. Ja - elk zijn smaak! - maar gaarne hadden wij, in sommige dichtstukjes, Luthers volgelingen door Jezus navolgers vervangen gezien.