Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1821

Den Zegeprael van het Kruys van Jesus-Christus, gepredikt in de Metropolitaene Kerk van den H. Rumoldus, door den zeer Eerw. Heer F.G. Verheylewegen, Vicaris-Generael van het Aertsbisdom van Mechelen, den IV der Lentemaend M.D. CCC. XXI. (Zijnde den Zondag van Quinquagesima.) Te Mechelen, bij P.J. Hanicq, Drukker van Zijne IIoogheyd den Prins-Aertsbischop. 1821. In gr. 8vo. 30 Bl. 23½ Cents.

De steller dezer aankondiging heeft zich verblijd, dat hem de Recensent ook der Recensenten in de beoordeeling van dit stukje is vóórgeweest. Niet, omdat hij nu van zijne recensie geene recensie zoo zeer heeft af te wachten; hoewel het hem verblijdt, dat de titel van dat Tijdschrift, voor de helft althans, wel eens meer begint vergeten te worden door deszelfs bearbeiders. Er zijn andere redenen, om welke hij zich verheugt, dat die Recensent de anderen niet heeft afgewacht. Hij mag nu zijne lezers naar dat Tijdschrift (XIV. No. 5.) verwijzen, vrij van de toch altijd ondankbare taak, om van

[p. 418]

het sermoen van den Vicaris-Generaal een uittreksel te leveren, ten einde hetzelve nader te leeren kennen. Waarom er dan niet geheel van gezwegen, althans zoo er geene vrijheid genomen wordt om van den genoemden beoordeelaar te verschillen? Even daarom, waarom die zich zoo spoedde met de bekendmaking van dit stukje, welk voorbeeld nagevolgd worde! Niet van de Redactie der Letteroefeningen, maar van een' Roomschgezinden vriend, kwam deze preek in handen van den berigtgever aangaande dezelve; en tevens vernam hij, dat dit stukje niet alleen vele opspraak en ergernis veroorzaakt had, maar dat men ook, ter liefde voor de onfeilbare Kerk, maatregelen nam, om te beletten, dat het gekocht konde worden. Groot was daarom zijne vreugde, toen hij hetzelve uitvoerig vermeld en aangeprezen zag; en niet wetende, maar wel vermoedende, dat het waar zal zijn, wat hem van die maatregelen verhaald werd; tevens zich bewust, dat elk, dus ook hij, zijnen kring heeft, waarin hij ten beste der goede zaak moet en kan nuttig zijn, maakt hij, zoo veel in hem is, even als zijn voorganger, en, gelijk hij hoopt, zijne navolgers, zoo veel mogelijk de pogingen nutteloos, die dit stukje onttrekken willen aan de aandacht der geloovigen.

Het zij dan zoo, dat de Aartsbisschop van Mechelen den Vicaris-Generaal het preken belet hebbe; de zoogenoemde Godsdienstvriend (VI. No. 4, 5) - maar erger vijand van den Godsdienst is de spotter of de kwaadaardigste bestrijder niet, dan die duisterling - moge, zoo veel hem lust, zich te weer stellen tegen de doorbraak van elken lichtstraal in den stikdonkeren nacht van het Papisme; het zal toch niet gelukken, hetgene gepredikt, gehoord en gedrukt is, buiten werking te stellen. Dat geschreven is, dat is toch geschreven, en daarom sta hier het volgende:

Gij moet weten, dat hier gepredikt wordt: ‘dat God den mensch, om de erfzonde, niet straffen kan; dat alle kinderen, stervende vóór het gebruik der rede, een natuurlijk geluk zullen genieten; dat zij, die tot

[p. 419]

redesgebruik zijn gekomen in de onverwinnelijke onwetendheid van het Evangelie, zonder schuld en zonder straf zijn, zoo zij de wet der rede onderhouden hebben, en dat Christus zijne uitverkorenen trekt uit alle godsdienstige gemeenten. Velen,’ zegt verheylewegen, ‘zullen uit onze dwalende broeders zalig worden, en behooren, schoon van ons afgesneden, tot de ziel der ware kerk; en velen, die uiterlijk tot haar ligchaam behooren, behooren niet tot hare ziel,’ ezv.

Gode zij dank voor deze zegepraal der waarheid! Verblijde zich de Godsdienstvriend! Als men dit eens begint te gelooven in de R.K. Kerk, hoe veel zal er dan gewonnen zijn voor het rijk der waarheid en der liefde! Wij kunnen niet anders zien, of de geheele gewaande onfeilbaarheid dier Kerke loopt er eindelijk, en van zelve, mede te niet, zoodra men iets gaat afdingen op de uitspraken, b.v. der Trentsche Kerkvergadering: ‘al wie dat niet gelooft, die is vervloekt.’ Hoe het mogelijk zij, dat er nog zoo velen zijn, die den weg niet heen willen, dien verheylewegen wijst, is niet wel te verklaren; maar dat tegen denzelven zoo geijverd wordt, zal eindelijk wel blijken veel slechter gezorgd te zijn voor de eer der Kerke: want het gezond verstand en het gevoel hebben ook derzelver regten, en zullen ze hernemen, naarmate de verlichting door onderwijs en opvoeding toeneemt. De tegenstand zal niet rusten; maar hij zal den ijver opwekken.

In allerslechtst Vlaamsch moge dit sermoen geschreven zijn; in de hand van Hem, wiens Galileërs toch eenmaal de groote werken Gods verkondigden, kan ook dit werkje gezegend worden, tot veler zielen zaligheid. Wien nog het zoogenoemd vooroordeel des gezags het hart sluite voor den indruk der waarheid, die denke aan het woord van Jezus: ‘Indien het licht, dat in u is, duister is, hoe groot moet dan de duisternis zijn!’ - en hij zal zich door geen gezag laten wederhouden van hen, die de taal van den Vicaris-Generaal niet verdragen kunnen. Hem verheuge de dank van den waren Godsdienstvriend;

[p. 420]

het nut, dat hij stichtte, vergoede hem de schade, die hij van de vijanden des lichts lijden mogt, en hij blijve getrouw!