Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1821

Uitgezochte Leerredenen over vrije stoffen. Door F.V. Reinhard, in zijn leven Koninklijk Opperhofprediker te Dresden, enz. Naar het Hoogduitsch. To Leeuwarden, bij J.W. Brouwer. In gr. 8vo. 270 Bl. f 2-4-:

De verdienstelijke Vertaler dezer Leerredenen, de Eerw. p. koumans brouwer, vindt aangaande dezelve (reinhard's verdiensten genoeg bekend zijnde) niets bijzonders aan te merken, dan dat zij over vrije stoffen (niet over de, anders in Duitschland bij de Luterschen gebruikelijke, vaste Evangelieteksten) zijn.

De eerste leert, dat de geschiedenis, als getuige der Goddelijke regering, in rampspoedige tijden, de beste troosteres is. Tekst Ps. CXIX:52. Dat zij ons, namelijk, in schijnbare toevalligheden, wijze oogmerken; in schijnbare onregelmatigheid, bepaalde orde; in schijnbare straffeloosheid, strenge bedreiging; in schijnbare hardheid, weldadige oefening; in schijnbaren ondergang, het begin eener betere eeuwige voortduring wijst. - In de tweede, naar Ps. CII:26-29, houden troostrijke blikken op de onveranderlijkheid van God bij de verwisseling van al het vergankelijke den lezer bezig. Die onveranderlijkheid, namelijk, leert ons, dat de wisseling van het vergankelijke geen werk is van het toeval, geene onregelmatige wanorde; dat zij niet tot vernietiging leidt, maar veelmeer voor redelijke wezens ontwikkeling wordt, voor pligtmatige werkzaamheid winst aanbrengt, en bij den dood de overgang is tot een beter, eeuwigdurend aanwezen. - In de derde, waarin de Prediker, naar Amos V:14, 15, aanwijst, dat, bij de pogingen voor het algemeene welzijn, de zorg voor ware deugd en godsvrucht de hoofdzaak zijn en blijven moet, beroept hij zich, 1^o. op het

[p. 329]

oordeel en de uitspraken van alle de genen, welke hier verdienen gehoord te worden; 2^o. op het voorbeeld en de lotgevallen aller volkeren; 3^o. op het ontoereikende van alle andere pogingen; en op de opmerking, 4^o. van de zekerheid en kracht, waarmede deugd en godsvrucht het algemeene welzijn voortbrengen en bevorderen niet alleen, maar ook verzekeren; terwijl, ten laatste, zij de éénige en onmisbare voorwaarden van den geheelen bijstand en de geheele hulp van God zijn. - De vierde bevat eene broederlijke teregtwijzing voor hen, die ten aanzien der Goddelijke wereldregering in gevaar zijn misvattingen te koesteren, Ps. LXXVII:7-15. Zij moeten bedenken, dat hunne beschouwing altijd personeel en eenzijdig is; dat deze eenzijdige en onvolkomene beschouwing bij velen door het gevoel van zeker lijden nog meer verdonkerd is geworden; dat eene beschouwing der Goddelijke wereldregering, bij welke wij omtrent haar dwalen zouden, in eene openbare tegenkanting is met alles, wat Rede en Schrift van Gods eigenschappen leeren, en de ontkenning eener Goddelijke wereldregering even zeer in tegenstrijdigheid is met de getuigenis der geschiedenis in het algemeen; terwijl, ten laatste, de verkeerde beschouwing van hetgeen geschiedt inzonderheid door de merkwaardigste leidingen van God wordt wederlegd en verbeterd. - De vijfde, 2 Kon. XX:1-6, schetst eens waren Christens gedrag bij eene onverwachte verlenging zijns levens. Hij moet haar regt beoordeelen, namelijk, als eene onloochenbare en onverdiende weldaad; haar aannemen met nadenkenden ernst en met een dankbaar geroerd hart; haar gebruiken tot voortgang in verbetering van hart en leven, tot algemeen nuttige werkzaamheid in zijn beroep; zich nieuwe verdiensten verwerven in zijne verbindtenissen, en godsvrucht en deugd nu te meer onder de tijdgenooten zoeken uit te breiden. - De zesde en zevende, zijnde twee Kersfeestpreken, stellen voor; de eerste naar Jo. V:1-4, de groote gewigtigheid (wichtigkeit), waarom niet: het groote gewigt? (soortgelijke Germanismen, als ook Hoogduitsche

[p. 330]

woordvoegingen, ontsieren deze vertaling nog wel eens meer) der leer van de menschwording des Zoons Gods voor ons geloof; en de tweede, naar 2 Jo. IV:9-11, het gewigt van die zelfde leer voor onzen wandel. Wat het eerste aangaat, zoo is gezegde leer van het hoogste gewigt voor het geloof aan de waardij der Evangelische waarheid, die daardoor uitkomt als de volkomenste en toereikendste Goddelijke openbaring; terwijl zij wijders in een onafscheidbaar verband staat met den hoofdinhoud der Evangelische waarheid, welker bedoeling door het geloof aan gezegde leer bevorderd wordt. Ten aanzien van het tweede, toont reinhard, dat deze groote leer aansporingen behelst, die onze traagheid, en opwekkingen, die onze zwakheid zoo hoognoodig heeft; terwijl zij ook die geestdrift verwekt, zonder welke niets groots kan uitgevoerd worden. - De achtste Leerrede bevat overdenkingen over de zegepraal der ware Godsvereering op aarde. Wij leeren hier die zegepraal kennen, als eene, op het allerduidelijkst voorzegde, met de volmaking van den Godsdienst steeds verbondene, voornamelijk door het Evangelie van Jezus bewerkte, ook door andere oorzaken bevorderde, en steeds voortgaande verandering, welker beschouwing ons moet opwekken, en van invloed worden op ons leven en gedrag. - De negende Leerrede, naar Ps. XXXVII:1-11, beantwoordt de vraag: hoe zich de vrome deugd te gedragen hebbe, wanneer der ondeugd alles schijnt te gelukken? Gene oordeelt regt, en schat het geluk der boozen niet hooger dan het waardig is; zij onthoudt zich van alle nijdige ijverzucht, en stelt haar vertrouwen op God, middelerwijl zij hare pogingen voor het goede verdubbelt; zij hoopt op regtvaardiging, op ondersteuning, op overwinning. - De tiende betoogt, dat er geen ander middel is, om Gods welgevallen te erlangen, dan ware verbetering, Jes. I:10-20. Namelijk, alle, louter uiterlijke, godsdienstigheid is zonder waarde; zelfs de inwendige is ontoereikend; de betrekking, die de ware verbetering tusschen God en ons daarstelt, is onont-

[p. 331]

beerlijk; en Hij zegent alleen den grondig bekeerden in tijd en in eeuwigheid. - De elfde of laatste Leerrede, eindelijk, bevat, naar Ps. CXI, opwekkingen tot een blijmoedig en bestendig prijzen van God. De eerste opwekking ligt in de werken Gods, die zoo groot, zoo onberispelijk, zoo weldadig zijn. Eene tweede is de wijze, waarop de werken Gods tot stand komen: zij worden uitgevoerd met helderblinkende klaarheid, in heilige orde, met eene steeds gelijke, rustelooze werkzaamheid. Eene derde opwekking wordt ontleend uit onze eigene behoefte om God te prijzen: het is voor ons het waardigste en het zaligste werk.