Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1821

[p. 273]

Boekbeschouwing.

Nieuwe Verhandelingen van het Genootschap tot verdediging van den Christelijken Godsdienst tegen deszelfs hedendaagsche Bestrijders, voor den jare 1817. II. In den Haag, bij de Erven J. Thierrij en C. Mensing en Zoon. 1818. In gr. 8vo. VIII en 438 Bl. f 3-10-:

Te lang, wij erkennen het, is onze aankondiging dezer Verhandelingen achtergebleven, en door een toeval verzuimd bij het verslag, geplaatst in ons Maandwerk voor 1820, bl. 405 env. Daar deelden wij ons gevoelen mede over den arbeid van den Eerw. de keizer, met goud bekroond, over de Geloofs- en Zedeleer van Apostel Paulus, opgemaakt uit deszelfs Redevoeringen en de Brieven aan de Gemeenten te Rome en Galate. Hier ontmoeten wij over hetzelfde onderwerp een tweetal Verhandelingen, die van den Eerw. h. van heyningen en van deszelfs Ambtgenoot o. van tricht az., de eerste Predikant te Rijswijk, de andere te Enkhuizen, beide, en zeer te regt naar ons oordeel, door het Genootschap der uitgave en zilver waardig gekeurd. Want, behalve den strijd tegen eenen Duitschen Neoloog bij de keizer, missen wij in het werk zijner Mededingeren niets, dat bijzonder onze aandacht trok. Voor het overige, in de bearbeiding van ééne en dezelfde stoffe, door kundige Leeraren uit het Hervormd Kerkgenootschap in ons Vaderland, bekroond door ééne Vergadering, en geijkt met den stempel der Theologische Faculteit, verwachtten wij, en vonden ook, zoo weinig verschil, dat wij thans geene reden hebben tot eene bijzondere of uitvoerige beoordeeling. Liever verwijzen wij onze Lezers tot onze aanmerkingen t.a.p., als die op beide deze stukken ook van toepassing zijn.

Intusschen, schoon wij opregtelijk ons verblijden, en de Schrijvers daarmede geluk wenschen, dat, door de

[p. 274]

edelmoedigheid van het Haagsch Genootschap, (met regt te roemen boven de bekrompene spaarzaamheid, die elders heerscht) een drietal waardige Mannen met lof bekend geworden is door hunne welverdiende bekrooning, meesmuilden wij echter onwillekeurig tegen elkander over het aantal bladzijden letterdruks, in het voorst der 19de eeuwe, aangelegd, om ons systematisch bekend te maken met een gedeelte van des Apostels leere. Wij vroegen ons zelven af, of niet in onzen Bijbel de Redevoeringen en alle de Brieven van Paulus een veel kleiner vak beslaan? en of men niet in waarheid zijne Geloofs- en Zedeleer beter en bondiger aldaar vindt voorgesteld, dan hier onder den schoolschen vorm? Eenigzins althans baarde het ons verwondering, dat voor een dezer stukken de titel van Kortbegrip, ongelukkig genoeg voorwaar, geplaatst was. Maar, wat hiervan zij, liever veroordeelen wij onzen tegenzin tegen stelselmatige Godgeleerdheid, waarvan zoo rijk een voorraad in onze boekenkas voorhanden is, dan dat wij het gezegde tot verkleining der waarde van dezen bundel willen opgevat hebben. Wij ontwaarden toch met genoegen, dat de smaak eener gezonde Schriftverklaring, en het gebruik van nuttige werken, te lang bij vele Leeraren in ons Vaderland in eenen stillen hoek verborgen of miskend, werkelijk veld wint en begunstigd wordt. Wij wijten het ook aan deze geachte Leeraren niet, dat zij, te naauw beperkt door des Genootschaps vrage, zich aan de welbekende leer van Paulus en derzelver opgave moesten houden. Onder het lezen nogtans van hetgene, op grond vooral dezer Apostolische Brieven, tegen Joden en Joodschgezinden gerigt, aangaande Paulus leer wegens de verzoening, verlossing en regtvaardiging van Joden en Heidenen door het geloof in Christus dood, en uit genade Gods, ter bane gebragt werd, ontrees meermalen bij ons de gedachte, in hoeverre dit gedeelte der Schrift, die eigenlijke boodschap des vredes, toepasselijk zij op onzen leeftijd. Met één woord, wanneer worden wij Christenen, en komen wij alzoo onder het Verbond der Genade? Van onze geboor-

[p. 275]

teure af? dan is er overerving des gelooss, en valt het denkbeeld, dat de verdiensten van Christus ons eenige vergeving van zonden hier in den tijd aanbrengen zouden, geheel weg. Zegt men: later, bij onze overtuiging wegens de Goddelijkheid des Evangelies, wanneer wij eene hartelijke gezindheid gevoelen, om ‘den ouden mensch af te leggen, en den nieuwen mensch, die naar God geboren is, aan te doen;’ dan, hopen wij, zal eerlang de Faculteit te Leiden, of andere Godgeleerden, ons oplossen, hoe de Kerk bestaanbaar met zichzelve kan voortgaan, met aan kinderen, niet aan volwassenen, volgens Paulus leer, den Doop toe te dienen. Men zie van heyningen, bl. 123, en van tricht, bl. 224-226.

Wij eindigen ons verslag met eenige aanhaling der woorden van gedachten Schrijver, op laatstgemelde plaats voorkomende.

‘Wij zien uit zeer vele plaatsen uit de Handelingen der Apostelen, dat Paulus dezulke, welke in Jezus geloofden, door den Doop in de Christelijke Kerk inlijfde, b.v. Hand. XVI:15, 33, XVIII:3, XIX:5 enz.’ Verder, na gewaagd en iets gezegd te hebben van Rom. VI:4, Hand. XIX:5, Gal. III:27, komt zijn Eerw. tot de plaats uit de Romeinen, en vervolgt: ‘Daar spreekt de Apostel van den Doop, als eene plegtigheid, die aan allen verrigt moest worden, die op alle tijden van het Christendom betrekking heeft, en niet ophoudt leerzaam en troostrijk te zijn. Wanneer wij die denkbeelden van den Apostel voor oogen houden, die Rom. VI ten grondslag zijner redenering dienen, verstaan wij ook den raad, door Ananias aan Paulus gegeven, Hand. XXII:26. Het doopwater is het zinnebeeld van de reiniging onzer zielen van de besmetting der zonde, en, geloovig ondergaan, de afschetsing, dat wij rein zijn van de straf der vorige overtreding. Ik kan niet zien, dat de Apostel daaraan hoogere kracht, in de opgenoemde plaatsen, toeschrijft.’ Dit toegevende, hoewel het betwist zou mogen worden, althans met toepassing op

[p. 276]

de eerste Christenen, blijven dan toch het geloof en de belijdenis, of bewustheid van vorige overtreding, zoo onze sluitrede klemt, vereischten in elken doopeling, volgens Paulus.