Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1821

Aan den steller van de antikritiek, te vinden in den recensent, ook der recensenten, no. II.

Groote Man!

Hoe verheug ik mij in uwe edele en stoute poging, om de onschuld en de waarheid voor te slaan, te strijden voor de vrijherd des geloofs in spel- en taalkunde, en alle slaafsche vereerders van eenhoosdigheid en oppergezag met den ijzeren schepter van uw vernuft en geleerdheid te verpletteren! Ja, waarlijk, leefden wij nog in de tijden, van welke gij spreekt, en al was het ook maar in die der beruchte Dordsche Kerkvergadering, anders de éénige, zoo het schijnt, voor welke het genie van uwen held zich niet schaamt te bukken, deze ware gew s - wel juist niet verbrand, neen, maar in stukken gescheurd, door de gezamenlijke scholen, saculteiten of voorstanders van eenige wetenschap, bij welke alle hij even zeer een ketter is. Van de sterrekunde tot de staatkunde, van de godgeleerdheid tot de edele spelkunst, zouden gelijkelijk om hem roepen, niet, als zoo vele steden om Homerus, te zijner eere, maar om hem op te offeren aan hare blinde woede. Trouwens, zoodanig is het lot dier groote geesten, die van de wereld moeten zeggen: Barbarus his ego sum, quia non intelligor ulli; zoo is nog bij onzen eigen' leeftijd de man gevaren, wiens genie zich insgelijks boven alle oude wetten en bestaand gezag verhief, om de aarde, of te herscheppen, of onder het gewigt zijner grootheid te vermorzelen; aanzienlijk en gering heeft tegen hem zaamgespannen, en Promethens aan de rots geklonken.

Ik erken, alle gelijkenissen, dus ook deze, gaan mank. De Corsikaansche held was een man des gewelds, die niemand ongemoeid liet, nooit vrede wilde, en zelfs in zijne tegenwoordige gevangenis nog niet bedacht schijnt te zijn op eenig leerzaam en stichtelijk geschrift, om het menschdom voor eene, te hunnen koste, zoo duur verworvene ondervinding

[p. 223]

eenigzins schadeloos te stellen. Uw vriend, daarentegen, is een man des vredes, zachtmoedig als een lam, en ootmoedig boven alles, wat zich noemen laat, ja zoo vol menschenliefde, dat hij zelfs op zijn vermoed stersoed nog hekeldichten ter algemeene verbetering schrijft of vertaalt. Dan, in weerwil van dit alles, les grands esprits se rencontrent, ook in dit opzigt; het is de algemeene strijd tusschen licht en duisternis, tusschen hemel en aarde.

Ondertusschen wil ik het u niet geheel betwisten, dat de spelling toch wel de eigenlijke grond van dien woedenden haat der Letteroefenaren is. Neem maar alleen in aanmerking, dat de man, dien zij, zoo onbeschaamdelijk slaafsch, onzen koning, onzen spelkoning durven noemen, en daarbij voorzeggen, dat hij welhaast Zuid en Noord onder zijnen schepter zal vereenigen, tot de Dissenters onder de Christenen, en dus van nabij tot dien schromelijken aanhang behoort, welke zich, gelijk een gelee d man onlangs aanmerkte, overal heeft weten in te dringen en alles te bederven. Immers, dit is genoeg om te begrijpen, waarom deze Heeren zoo zeer voor zijne zielverdervende, ja lasterlijke leere ijveren, welke, met zoo veel afzigtigs, uit den poel der omwenteling opgeborreld, den Hollandschen stijl en dichttrant, gelijk tot hiertoe, hoe langer zoo dieper zal doen zinken.

Ja waarlijk, is de kerk in gevaar, de taal is het niet minder, en de menigte der ch's en andere verworpene letters mogen ons nog in mond en keel, gelijk de uitgestootene geesten in het zwerk, b ven hangen, geen mensch bijkans, die derzelve eenig ontzag betoont, of waagt ze ten papiere te brengen. Dan, welk regtschapen vaderlander zou dit niet aan het hart gaan? Wie ijst niet voor de geweldige hand der schoolmeesters, in hoogeren en lageren rang, die, als 't ware, de liefelijke heuvelen en dalen onzer zangerige inoedersprake met de plak effenen en plat maken? waardoor wij immers van het liefelijk concert beroofd worden, dat ons voormaals, in eene trekschuit of elders, de verzameling van Amsterdamsche, Leydsche en Utrechtsche burgers somtijds opleverden, bij het aanslaan elk van zijne eigenaardige toonen. Ach! waarom heeft onze Homerus niet al deze verschillende tongvallen, zoo veel mogelijk, in zijne onsterfelijke werken opgenomen en bewaard? Doch misschien gebeurt dit nog wel in een vaderlandsch Heldendicht, of in eene Apotheose van den vlekkeloozen man, door uzelven. Zijne worsteling met zoo vele

[p. 224]

misdragten van den geest des tijds ware inderdaad stoffe te over voor verscheidene zangen.

Dan genoeg! Blijf, schrandere geest! slechts moedig volhouden, dat een groot man altijd regt heeft, niet dwalen kan, veelmin in eenige excessen vervallen (zoo als de blinde hoop, in zijne verbijstering, echter gedurig waant); maar dat, inzonderheid, wie een vreedzaam burger poogt te zijn in het rijk der spelling, wie zich laaghartig onderwerpt aan de wetten van een' man, die, zelfs uit geen Grafelijk huis afstammende, Koningen noch Keizers onder zijne voorouderen telt, inderdaad een slecht patriot, ja een ware ellendeling is.

Slechts dit nog! Hoe wonderbaar gelukkig is die gedachte van u, dat 's mans gestadige dood, dat is te zeggen deszelfs aankondiging in iederen nieuwen bundel, een spelletje zou zijn, om vijanden en benijders met eene doode mees te vermaken! Een dagelijksch genie mogt al op dergelijken inval, ten aanzien van het oogmerk, zijn geraakt, hij zou van den stervenden leeuw bij Phaedrus veeleer gefproken hebben. Maar gij kent uwe lieden, en derzelver billijken schroom, wel beter; daar zulk een schrikdier ook op het ziekbed nog het bijten niet verleert. Alleen spijt het mij, dat het spreekwoord niet toeliet van een' dooden nachtegaal te spreken, dat toch ook een klein, onaanzienlijk diertje is, post obitum van weinig waarde. Want, zoo gij of iemand anders, in welgemeenden ijver, ooit gewaand hebt, dat bilderdijk als eene mees beschouwd en voorgesteld werd, dan kwam dit zeker, omdat gij de drie letters, daartoe mede behoorende, niet zaagt, of niet wildet zien. Gewis, een meester is hij; en ik sluit met de spreuk:

Non tali auxilio, nec defensoribus istis
Eget.