volg, dat de steller had vin zijne handelwijze; zij verdient dus bij iederen schoolonderwijzer opmerking. Zij bevat zeer goede, hoewel genoegzaam van elders bekende, herinneringen en opwekkingen; voorts eene aanwijzing, hoe hij in zijne school handelt, waarbij menigeen nog wel iets van hem leeren zal. Het komt op klassificatie neêr, die voorondersteld wordt algemeen in zwang te zijn; maar hier zoodanig gerigt, dat slechts een twaalftal schoolkinderen hunnen primus en voorganger hebben, wiens taak, en wijze van bevordering tot dien eerepost, naauwkeurig wordt opgegeven; terwijl, voor het overige, door bewijzen van vlijt, van afkeuring, getuigschrift, prijsjes, enz. (in de bijzonderheden moge men het zelve nagaan) andere strafoefening (als opsluiten, taak geven, schandbord, ligchamelijke straf) wegvalt; en verzekert deze verdienstelijke schoolleeraar, dat hij alzoo achting, liefde en vertrouwen bewaart, het kind met lust en ijver tot pligt bezielt, en steeds onder bepaalder toevoorzigt houdt. Gaarne gelooven wij, naar 's mans ondervinding, dat het alzoo worden kan; en een ander schoolleeraar moge, naar eigen' aanleg en bevind van zaken, het een of ander nog anders wijzigen, hij zal toch met vrucht kunnen werken in denzelfden geest. Hij gevoele, met den schrijver, dat de zedelijke verbetering der scholen een' gelijken tred had moeten houden met de wetenschappelijke. Hij voele hoogen, innerlijken drang, om aan de veredeling en verbetering des harte te werken; en dat het doel van alle onderwijs wezen moet: brave, beschaafde en verlichte menschen te vormen! ‘Oordeelt zelve,’ zoo sluit de brief, ‘maar oordeelt niet eerder, dan nadat gij het (deze theorie) eenigen tijd in uwe scholen ingevoerd, en zelve bemerkt zult hebben, welken invloed deze middelen op de zedelijkheid en de
vlijt uwer leerlingen uitoefenen; dan nadat gij zelve gezien zult hebben, met welke graagte uwe leerlingen alsdan naar de school zullen gaan, met welken lust en ijver zij hunnen pligt zullen betrachten, welke achtiug en liefde zij u zullen toedragen, en eindelijk, hoezeer dit alles uw leven aangenamer en uwen zoo moeijelijken post gemakkelijker zal maken. Wat ik u echter bij deszelfs invoering te herinneren, ja te bidden heb, is, dat gij van deze middelen alleen, hoe doelmatig ook, niet alles moet verwachten; gij zelve moet hiertoe het meeste
Auteursrechtvrij