Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1820

[p. 225]

Geslachtkundig Jaarboekje voor 1820, met geschiedkundige, statistieke en andere bijvoegselen. Te Amsterdam, bij de Wed. G.A. Diederichs en Zoon. In 18mo. 277 Bl. f 2-:-:

Onder dezen titel ontvangen wij hier, 1.) eenen volledigen, welbewerkten Almanak, met al de Kalenders, en zoodanige bijvoegselen, van Reductietafels onzer Munten, aanwijzing der Jaarmarkten, en Tarif der Zegels enz., dat te dezen aanzien niets te wenschen overig blijft. Voorts, 2.) Geslachtkundige Merkwaardigheden der Souvereine Vorsten-Huizen van Europa, zoo de tegenwoordig levende Hooge Personen, als derzelver vroege afstamming aangaande, met naauwkeurige zorge, zoo het ons toeschijnt, bearbeid, en voor ons Nederlanders vooral belangrijk, om de Genealogie van alle Vorstenhuizen van Nassau, en het regerend Koninklijk Huis in het bijzonder. Algemeene Stamtafelen zijn hier bijgevoegd. 3.) Ridderorden en Eerteekenen der Souvereine Staten van Europa. 4.) Chronologische en Synchronistische of Tijdreken- en Gelijktijdskundige Tafelen over de Geschiedenis, voornamelijk van Europa; loopende van de schepping der wereld tot 1819 van onze tijdrekening. 5.) Verdere stukken van verscheidenen inhoud; zijnde: Bijvoegselen tot de statistieke Tafel van Europa, enz. Eenige woorden, dit Jaarboekje aangaande; waarin, natuurlijk, de waarde van hetzelve, boven andere, en bijzonder boven den Gothaschen Almanak, met ophefs genoeg, wordt geroemd, en de geleerde vervaardiger zijn ongunstig gevoelen te kennen geeft over de versiering met printjes van zoodanige Almanakken. Nog eenige bijvoegselen tot het geslachtkundige gedeelte van het Jaarboekje. Achteraan de vier Stam- en twee statistische Tafelen.

De, ons onbekende, buiten-ambtelijke statistische Schrijver, zoo als hij zich noemt, heeft een zeldzaam talent tot aaneenkoppeling van woorden. Wij hebben b.v. eene vroom-naarstige-mieren-drift, - Neurenberger en Augsburger kinderen-speelgoeds-printjes, en een groot aantal andere soortgelijke nieuwe woorden, aan hem te danken. Maar vooral heeft hij zijn vernuft gescherpt en zijne pen versneden tot het leveren van eene soort van betoog, ter inleiding op hetgene wij als No. 4 in dit Jaarboekje opgaven, waarin hij eene steeds

[p. 226]

toenemende volmaking van het menschdom en de instellingen bij hetzelve wegblaast, en in ieder opzigt betoogen wil, dat het menschdom, in het wezenlijke, sedert duizende jaren herwaarts, om niets gevorderd is, maar het oude wezenlijke telkens, alleenlijk onder veranderde formen en namen, terug gekomen is, en aldus heden nog hetzelfde is, wat het voor die duizende van jaren was. Bij dezen zijnen arbeid zoekt de buiten-ambtelijke statistische Schrijver zich buiten schot te houden, door te zeggen, dat hij alles maar door enkele losse wenken aanduidt, en geene deftige prijsverhandeling over den voorrang der oude of der nieuwe volken schrijft; terwijl hij oppermagtig, ten slotte, deze zijne (ja wel losse!) wenken besluit met een: weg met het omwentelingen-zwangere en verwoesting-barende stelsel eener metaphysiek-gedroomde aardsche menschdoms-volmaking! - Goed en kwaad, waar en onwaar vindt men hier natuurlijk ondereen; en het is wel mogelijk, dat hier of daar iemand zich door 's mans drogredenen laat om den tuin leiden. Domheid en heerschzucht vinden nog altijd hare voorspraken en toejuichers. Het lust ons niet, in bijzonderheden te gaan; wij zullen aan ons Publiek slechts iets ter proeve voorleggen, hetwelk, indien wij ons niet bedriegen, den redeneertrant van de oude en latere mannen e Societate Jesu dadelijk herkennen doet:

‘Er is één stuk vooral, waarin onze nieuwe en nieuwste aardbewoneren waanen, ontegenspreekelijk verre boven die der tijden des ouderdoms verheven te zijn: de duizend-tongige boekdrukkunst! ..... En deze zoo hooggeroemde tover-kunst, in wat opzigten doch heeft zij ons boven de oude volken verheven? Wat nieuwe ongehoorde daden heeft zij ons doen uitvoeren, welke wij niet even eens in de oude wereld ontmoeten? Laten wij zien! - Van deze hooggeprezene druk-pers, naauwelijks eerst geboren, was de eerste wrange vrucht reeds eene droevige scheuring in de aloude ééne Kerk van Christus; de tweede eene zondvloed van geschriften (b.v. eens Ulriks v. Hutten enz., genoegzaam veroordeeld door de afkeuring des wijzen grooten Erasmus v. Rotterdam), welke, de vrijheid des gewetens in het godsdienstige kwalijk overbrengende en uitrekkende tot het staatkundige, zoo middelbarer als onmiddelbarer wijs aanleiding gaven tot de twee naastvolgende heillooze gewigtige gebeurtenissen, den vrijheids- en

[p. 227]

gelijkheids-oorlog der duitsche boeren en den zich noemenden godsdienst-oorlog, waarvan de eerste dreigde, met Duitschland te beginnen, geheel Europa tot eene Jacobijnsche woestijn te maken, terwijl de tweede den godsdienst, welken de wederzijdsche parteijen voorgaven in zijnen luister herstellen of handhaven te willen, onbeschaamd ontwijdde, door onder diens masker eenen der wreedste bitterste burger oorlogen te voeren. Ziedaar dan in deze vier eerstelings-drukpers-vruchten, godsdienstscheuring, vrijheids-razernij, gracehisch-jacobijnsche goederen-gelijkmaking en burger-oorlog, als het ware de prototypen aller verdere vergiftigde vruchten, die deze zelfde toveresse, over den loop ook der naastvolgende eeuwen harer wereld-overheersching, aan het geteisterde menschdom periodiek moest opleveren en gelijk eene tweede doos van Pandora over hetzelve verspreiden!’

Dit Geslachtkundig Jaarboekje heeft (dunkt het u ook niet, Lezer?) dus ook nog een ander doel, dan hetgene wij naar den titel verwachten zouden; en het is in ons oog gelukkig, dat zoo min de verlichte staatkunde als de geest des tijds zich door sophismen laat zwenken.