Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1819

Zonderlinge plaatselijke gewoonten.

De vrouwen van Lagny, eene stad, gelegen aan de Marne, zeven uren van Parijs, stonden altijd bekend als beminnelijk en vriendelijk. Doch men heeft het daar, en met reden, geladen op de nagedachtenis van den Maarschalk de lorges, die, ter zake van eenen volksopstand in 1544, goedvond, de ingezetenen op eene hem schandvlekkende wijze te

[p. 470]

straffen. De stad werd stormenderhand ingenomen, en, onder schijn van bevrediging, noodigde hij alle de vrouwen der burgerij op een bal, waar zij niet verzuimden zich te laten vinden. Te midden van dit feest, terwijl de gastvrijheid en de vreugd alle wantrouwen schenen verbannen te hebben, deed de Maarschalk de deuren sluiten, de lichten uitdoen, en in datzelfde oogenblik werden de danseressen, zonder uitzondering, overgelaten aan de beestachtigheid der soldaten. Ziedaar een voorval, te luide door de geschiedenis wereldkundig gemaakt, tot groote spijt van de vrouwen van Lagny, en nog meer van hare mannen! De naam van den Maarschalk de lorges is daarom te dier stede ook zoo afschuwelijk, dat, als iemand dien noemt, of wel naar gerst vraagt (de l'orge), zoo hij niet dadelijk de hand in den zak steekt om dat graan te willen koopen, hij op staanden voet, door de onverzoenbare wraakzucht der inwoners, zonder erbarming, naar eene fontein wordt gesleept, en zoodanig onder water gedompeld, dat, bij meer dan eene gelegenheid, de dood daarvan het gevolg is geweest.

Men verhaalt van dit gebruik een verschrikkelijk voorbeeld. In de maand September 1776 trok eene jonge, zeer bevallige vrouw, in een publiek rijtuig, door Lagny, en werd door hare reisgezellen aangespoord om te vragen, hoe veel de prijs van de gerst ware. Zij doet die vraag, zonder de bedoeling of de gevolgen daarvan te kennen. Het vergramde volk volgt het rijtuig tot aan de herberg, en eischt met groot geschreeuw de uitlevering dezer vrouw. De reizigers, zoo veel aandrang en geweld niet kunnende wederstaan, weten haar behendiglijk te doen ontsnappen, en zij vlugt ter kerke in. Het graauw durft deze schuilplaats niet ontheiligen; maar een gedeelte vervoegt zich bij den priester, en vordert, dat het slagtoffer worde uitgeleverd. De goede pastoor, de vreemdelinge willende redden en het volk in haar bijzijn aanspreken, besluit haar te gaan vinden, en te vermanen, niet langer de voldoening te weigeren, welke men van haar vordert. Zij antwoordt hem, dat zij zich in zekere omstandigheid bevindt, en dat zij de straf, welke zij niet verdiend heeft, besterven zal, betuigende niet te hebben geweten, dat hare vraag eene beleediging ware. De pastoor, bewogen door hare bekentenis, meent de deur van de kerk te moeten sluiten, en de ongelukkige in zijne woning te brengen, het baldadig gemeen

[p. 471]

de goede trouw der dame en haren staat, reden genoeg om hetzelve te ontwapenen, voorhoudende. Maar deze doldriftigen, doof voor de beste vertoogen, gaan regt vorderen bij den Heer van de plaats. Deze, oordeelende dat de gisting te geweldig was, vermeent hen te moeten voldoen. Hij beveelt aan de maréchaussée, de rampzalige over te leveren. In weerwil van hare gebeden en tranen, dompelt men haar onmenschelijk in het koude water der fontein. Geweldige stuiptrekkingen zijn daarvan het gevolg, en, na weinige minuten, schiet zij er het leven bij in.

Het kanton van Lagny heeft gebruiken van eene andere soort, niet minder woest dan het vorenverhaalde. De Heer silvestre de saint-abel verzekert ons, in eene door hem vervaardigde Memorie, waarvan het handschrift in de verzameling van het letterkundig Genootschap van Auxerre voorhanden is, dat, te Mitry, de mannen, om de eer der vrouwen te handhaven, zich van een middel bedienen, zoo wreed als bijzonder. Wanneer zij, namelijk, eene vrouw of een meisje, onverschillig van welken ouderdom, bij nacht, of zelfs in de schemering, in het veld, op de wegen, ja in het dorp ontmoeten, onverzeld en zonder licht, hebben zij, ten gevolge van een oud gebruik, het regt, haar door slaan te mishandelen, zelfs haar het leven te benemen, zoo zij dit goedvinden, en zich deswege openlijk te beroemen, als hadden zij eene verdienstelijke daad gepleegd.

[Als dergelijke gebruiken elders, dan in het galante Frankrijk, door menig Franschman waren aangetroffen geworden, of hij ook algemeene gevolgen zou hebben getrokken tot de ruwheid en onmenschelijkheid van de geheele natie!]