Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1819

De Goddelijkheid en Voortreffelijkheid van den Christelijken Godsdienst, betoogd in Gesprekken met eenen Landman, door een Roomsch-katholijk Priester en Pastoor. Te Amsterdam, bij J.H. Duisdeiker. In gr. 8vo. XII, 123 Bl. f 1-:-:

Menigmalen heeft Rec. de moeijelijkheid beklaagd, om den ongeoefenden die bewijzen voor de Goddelijkheid des Bijbels bij te brengen, die uit de geschiedenis van den Godsdienst ontleend zijn. Ten aanzien van het N.V., of het Christendom, voorziet deze Pastoor, door de uitgaaf van dit stukje, in eene wezenlijke behoefte. Zijn landman is wel een man, die zelf mededenkt, en een liefhebber van den Bijbel, echter geen man, voor wien veel geleerd betoog berekend ware. Zoo veel. dan, als hij daarvan behoeft en vatten kan, weet de Pastoor hem bij te brengen, die er zich telkens op spitst, den Heer Twistgraag, die altijd met tegenwerpingen tegen den Bijbel aankomt, dit of dat nu te kunnen ant-

[p. 325]

woorden. Zoo worden op eene ongezochte wijze de tegenwerpingen der tegenstanders van de Openbaring geopperd en wederlegd. Met één woord, dit boekje is een compendium der noodzakelijkste geschiedkundige bewijzen voor de Goddelijkheid des N.V., geheel ingerigt naar de vatbaarheden van den ongeleerden. Men kan het in 't Godsdienstige stellen te zijn, wat de Volksnatuur- en Volksscheikunde in die wetenschappen zijn.

Het eerste Gesprek levert het eerste bewijs voor de Goddelijkheid van den Christelijken Godsdienst, uit de voorzeggingen der Profeten. Het tweede wijst aan, dat deze voorzeggingen waarachtig en in den persoon van den Messias vervuld zijn, en dat de Heer Jezus in zijn leven de Goddelijkheid van den Godsdienst bewezen heeft. Het derde handelt over de bewonderenswaardige wijze, op welke de Christelijke Godsdienst, sedert 's Heilands hemelvaart, in de wereld is ingesteld. Het vierde beantwoordt eenige tegenwerpingen, en handelt vervolgens over de vervolgingen, den Christelijken Godsdienst aangedaan, en den moed der Martelaren in dezelve. Het vijfde over de uitstekendheid en heiligheid der leere van den Christelijken Godsdienst. In het zesde wordt bevestigd de Goddelijkheid van den Christelijken Godsdienst, omdat hij door een groot getal volken aangenomen, en door mannen, die in wetenschap en heiligheid uitgeblonken hebben, verdedigd is. Het zevende Gesprek betoogt vooral, dat men in het stuk van den Godsdienst niets moet wagen, en, als het op ons waar geluk aankomt, altijd den veiligsten weg moet kiezen. Het achtste of laatste loopt over de oorzaken, die de verderfelijke gevoelens over den Godsdienst doen geboren worden, daarin doen volharden, en beletten om dezelve te verlaten.

De liberaliteit van onzen Pastoor mag beoordeeld worden daaruit, dat hij niet alleen de lezing van den Bijbel ten hoogste aanbeveelt, maar ook niet ontkent, dat dezelve in zekere tijdvakken aan de leeken zij verboden geweest - dat hij de dwalenden niet vervolgen,

[p. 326]

maar door gebed en liefde wil te regt gebragt hebben. Zijne kennis van den Godsdienst en van het menschelijk hart kan men opmaken uit de juiste opgaaf der, in hetzelve huisvestende, oorzaken van het ongeloof. Ook dan moet men hem niet misverstaan, wanneer hij zijnen landman met den grondregel der katholijke kerk laat optreden: ‘men moet datgeen gelooven, wat altijd geloofd is,’ die ten aanzien van duidelijk in den Bijbel aangewezene grondwaarheden toch doorgaat, omdat men, behoudens den eerbied voor den Bijbel, daar niet kan afgaan. Omtrent zoo vele bijzaken, die mede op rekening van oud kerkgeloof gesteld worden, twijfelen wij niet, of onze Pastoor denkt er ook het zijne over.

Aardig in zijne soort, schoon op den zelfkant van het betamelijke, is de zet van krelis - wij geven dien aan onze eeuw ter behartiging - bij gelegenheid dat er gesproken wordt over de tweede prediking van Petrus, waardoor, in verband met een verrigt wonder, 5000 bekeerd werden: ‘dat was (met de 3000 op den eersten Pinksterdag) 8000 in 2 preken. Zouden er zich nu in 8000 preken wel 2 bekeeren?’

Wij kunnen dit boekje, dat in den welmeenendsten, onderhoudendsten stijl is opgesteld, niet genoeg aanprijzen aan alle standen. Ja, aan alle! want, waarlijk, de gesprekken mogen met eenen landman zijn, de meesten uit de - zich noemende - hoogere standen hebben, om toch een beetje rekenschap van hun geloof aan de echtheid des Bijbels te leeren geven, dit onderwijs zoo goed noodig als die, welken zij ‘den grooten hoop’ noemen. Menigeen, die, met de wijsheid onzer eeuwe, al het Bijbelgeloof veracht, kan door dit boekje tot nadenken worden gebragt. En is 't kort en eenvoudig, wel nu! dat is dan immers zoo veel te beter: wie toch heeft tijd en lust, om zoo lang te lezen of zoo diep na te denken? Mogten de Leeraars van den Godsdienst het hunner Gemeenten en hunnen Leerlingen ernstig ter lezing aanbevelen!

Bl. 110 leze men plutus, voor pluto.