Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1819

[p. 65]

Bijdragen tot den tegenwoordigen staat van het animalisch Magnetismus in ons Vaderland: door G. Bakker, Professor in de Geneeskunde, H. Wolthers, Med. Doctor, en P. Hendriksz, Med. Doctor en Lector in de Chirurgie, te Groningen. IIde Stuk. Te Groningen, bij W. van Boekeren. 1818. In gr. 8vo. XXIV en 270 Bl. f 2-16-:

Uit de woorden van gaubius, aan het hoofd van dit Stuk geplaatst, zoude men bijna moeten opmaken, dat de kundige Schrijvers van hetzelve de magnetische geneeswijze van een' min gunstigen kant leerden kennen, en uit sommige uitdrukkingen, in de voorrede, schijnt te volgen, dat zij zwarigheden ontmoet hebben, welke hen van het verder voortzetten hunner waarnemingen en proeven, betrekkelijk dit onderwerp, grootendeels doen afzien. Zulk een besluit, in zulke verklaarde voorstanders van het Magnetismus, kan niet dan ten nadeele van hetzelve werken. Doch, bij eene aandachtige lezing van dit Stuk zelf, bespeurt men weldra, dat de geachte Schrijvers even zeer overtuigd blijven van de belangrijkheid van het Magnetismus, en als natuurverschijnsel en als geneesmiddel; en dat alleen de bezwaren, aan eene geregelde en kunstmatige magnetische behandeling verknocht, hen doen wanhopen, om dit middel zoo algemeen aangewend te zien, als zij wel wenschten. Zij stellen daarom, in § 21, de oprigting van gasthuizen, voor de magnetische behandeling, in groote steden, voor, ten einde dit middel duurzaam en uitgebreid nuttig te doen zijn; daar het voor de geneeskundigen van beroep ten uiterste moeijelijk is, hetzelve op den duur aan te wenden, en de schijnbare gemakkelijkheid der behandeling moet doen vreezen, dat het ligt in handen van onkundigen en kwakzalvers kan geraken.

Deze Bijdragen bepalen de aandacht van den lezer tot zeer verschillende onderwerpen. In het eerste en

[p. 66]

tweede Hoofdstuk wordt over de wijze van behandelen, en over de gewaarwordingen, ten gevolge van het Magnetismus, gesproken. Wij zien uit dezelve, dat verschillende manieren, al schijnen zij zelfs tegenstrijdig, (b.v. de behandeling met de vingerspitsen en het zoogenaamd kalméren) echter een' en denzelfden grond hebben, in de wilsbepaling van den magnetiseur en de daarmede zamenstemmende bewegingen. Behalve het ook van elders bekende, verdient zeker hetgene, aangaande de uitwerking van het magnetiseren op den magnetiseur zelven, en over het magnetiseren van dieren, gezegd wordt, de nadere overweging van den lezer. Uit de op eenige dieren (b.v. een' hond, eene kat, twee apen, eene duif) genomene proeven zien wij, dat dezelve er gansch niet onvatbaar voor zijn. Een gezond magnetiseur ondervindt van zijne werking geen nadeel; alleen het beademen schijnt meer kracht weg te nemen, dan eenige andere manipulatie. Uit een ontstoken deel voelde de gemagnetiseerde meer werking komen. Eene belangrijke opmerking, en die den waarnemeren te regt aanleiding geeft, te vragen, of in zoodanige ziekten het ontkennend magnetiseren niet van dienst zoude kunnen zijn.

De overige vier Hoofdstukken leveren ons bijdragen tot de kennis van het animalisch Magnetismus, als geneesmiddel, in onderscheidene ziekten, vooral echter in zenuwkwalen. Het grootste gedeelte der, daartoe betrekkelijke, waarnemingen leveren ons de Schrijvers; in het vijfde Hoofdstuk worden er echter eenige van den Haarlemschen Heelmeester van der voort medegedeeld. In het zesde Hoofdstuk wordt de geneeskundige geschiedenis van eenige ziekten, in het eerste Stuk beschreven, vervolgd. Het verhaal dier waarnemingen is minder geschikt voor een doorloopend verslag. Het bewijst van de eene zijde de waarheidsliefde van den Schrijver, daar ook de niet geslaagde aanwending van het Magnetismus niet verzwegen wordt, maar van de andere zijde deszelfs vermogenden invloed

[p. 67]

op zeer vele, vooral zenuwziekten. In vallende ziekten werd het zelden heilzaam bevonden, brengende alleen verandering, in de snellere opvolging, of in de langdurigheid der toevallen, aan. In onderscheidene krampziekten, vooral in de aamborstigheid, toonde het zich zeer heilzaam. Wij lezen hier voorts meer dan één geval van genezene blindheid, ook van waanzinnigheid, en zelfs van razernij, door den Heer van der voort waargenomen.

Schoon het oogmerk van dit Stuk niet was, het somnambulisme als natuurverschijnsel te beschouwen, bevat het echter nog al het een en ander, daartoe betrekkelijk, en dat van het verhaal der geneeskundige verschijnsels niet wel kon worden afgezonderd.

Dit boekdeeltje bevat dus veel wetenswaardigs; maar ook nog al het een en ander, dat met omzigtigheid gelezen en overwogen moet worden, b.v. over de oorzaak der geneeskracht van het Magnetismus (bl. 98), over de sympathetische geneeswijze (bl. 171), over de kleine, maar dikwijls herhaalde aderlatingen (bl. 267), over het opvolgen der indicatiën, door de somnabulen opgegeven (bl. 265) enz.