Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1818

[p. 603]

Berigt wegens de stad Delhi en het hof van den grooten mogol.

(Sketches of India. London, 1816.)

Geene stad der wereld onderging ooit zoo vele noodlottige verwisselingen, als Delhi, de Hoofdstad des Mogolschen Rijks, gesticht, zoo men wil, door delu, naar wien zij genoemd werd, omtrent 700 jaren vóór onze gewone tijdrekening. Zij had weleer den omtrek van elf Engelsche mijlen en eene bevolking van meer dan een millioen, en telt heden op het hoogst 400,000 zielen. Zij bloeide onder hamaioon, was groot onder shah jehan en deszelfs Zoon aurungzeb, toen zij den schrik harer wapenen alom verspreidde, en verviel tot eene ontzettende laagte, sedert de verovering van nadir shah, in 1730, wanneer hij, na het Volksoproer tegen de ingekomene roovende Perzen, en nadat een Officier, naast zijne zijde, werd doodgeschoten, het bevel gaf tot een algemeen bloedbad, waarbij ten minste 100,000 menschen van beide sekse, van allerlei leeftijd en stand, ter nedergesabeld werden, en duizende anderen zichzelven, met hun gezin en hunne woningen, aan de vlammen offerden, of zich in den vloed Jumna verdronken.

De stad zelve ligt aan de zoo even genoemde rivier, welke het voormalige Keizerlijke Paleis en de prachtige Moskee, Jumna-Musgid, bespoelt. Aan de landzijde is zij door eenen stevigen muur omgeven. Van verre vertoonen zich de ontzaggelijke hooge en dikke muren van vierkante gehouwen roode steenen van het gemelde Paleis, dat drie mijlen in den omtrek heeft, en de vergulde spitstorens van gezegde Moskee. Dezelve is door Keizer shah jehan met ongeloofbare kosten gebouwd. Men stijgt met eenen langen steenen trap naar boven, en komt door eene fraaije poort op eene ruime plaats, in welker midden een marmeren waterbekken staat tot reiniging vóór het Gebed. Alhier vormen zich de drie koepels van wit marmer, met hunne vergulde spitsen, naast elkander, en geven aan het hoofdgebouw, dat van beide zijden met trotsche, ofschoon kleiner ronde torens (Minarets) prijkt, eene zeer prachtige gedaante. De binnenruimte der Moskee is klein, en dient meestal voor den Adel,

[p. 604]

terwijl de mindere volksklasse zich doorgaans op de plaats tegenover het gebouw zelf ter aarde werpt, ter verrigtinge van den Eerdienst.

Het Keizerlijk Paleis zelf is even prachtig en uitgebreid, bevattende, zoo men wil, 19,000 zielen, waaronder dan ook het Vrouwentimmer (Harem), ten getale van omtrent 4000 der schoonste vrouwen uit Cashmir en Circassië, waarvan de Keizer voor zichzelf 300, en de overige Prinsen van den bloede ieder 150 houden; terwijl de andere helft uit oude en zwakke Suitaninnen en derzelver afstammelingen bestaat. Behalve dit Vrouwentimmer, dat door eene vergulde poort zorgvuldig afgesloten is en gestreng bewaakt wordt, is de toegang tot het Paleis, althans voor vreemdelingen, geoorloofd. Van alle de menigvuldige en trotsche zalen munt echter die uit, welke Dewan Khoss heet, alwaar de Keizer zijnen Durbar houdt, of gehoor verleent, zijnde geheel van schoon, wit marmer. Nog doen zich overal de sporen op van het voormalig goud en de edelgesteenten, waarmede de wanden voormaals pronkten; doch die door de Mahratten geroofd zijn, hebbende zij alleen de slechtste overgelaten. De Tuinen en Baden, tot het Paleis behoorende, zijn alle even prachtig aangelegd.

Uitnemend prachtig zijn de ontzettende bouwvallen, de een treurig beeld van voormalige grootheid leveren. De merkwaardigste zijn de oude Vesting, thans deerlijk vervallen, en de Graven van hamaioon, suftur jung en nizamud deen, vrij wel onderhouden, waarvan het eerste, van buiten met zwart en van binnen met wit marmer versierd, de begraafplaats uitmaakt van alle de afstammelingen uit Koninklijken bloede. Het tweede, voor den Neef van saadut rhan, den grondlegger van den tegenwoordigen stam der Nuwuabs, is minder prachtig. Het derde, daarentegen, is wel klein, maar luisterrijk door zijn voortreffelijk wit marmer, dat het gansche voorhof versiert, en waaruit men met drie trappen in de zaal komt, alwaar het lijk van nizam rust. Boven hetzelve is een marmeren gedenkteeken, waarover zich een verhemelte van zijden damast verspreidt.

Boven alles, echter, munt, als de grootste zeldzaamheid, uit de Cutub-Minar, naar den Keizer genoemd, die dezen Toren stichtede. Het is eene kolom van gebakken steen, doch van buiten met marmer omkleed. Zij is regtstandig 238 voe-

[p. 605]

ten hoog, en heeft twaalf voeten middellijns in den omtrek der breedte. Van buiten pronkt zij met de schoonste plaatsen uit den Koran, met Perzische letters, keurig gegraveerd, en nog, ondanks de hooge oudheid, zeer leesbaar. Een wenteltrap van binnen voert naar den top, vanwaar men het overzigt over de gansche stad heeft, welker omtrek naauwelijks iets anders, dan eene schrikkelijke zandwoestijn, oplevert. In het dorp Cutub hebben de voornaamste Prinsen hun landverblijf.

De thans regerende Keizer is acbar de Tweede, een minzaam Echtgenoot, goedgunstig Vader, maar een zwak Vorst, treffelijk van voorkomen, en omtrent 60 jaren oud. Hij houdt eenen geringen staat; slechts bij hooge feesten verschijnt hij in Keizerlijke pracht, door eenen grooten Hofstoet omstuwd. Nu en dan rijdt hij door zijne tuinen in eenen wagen, vervaardigd van Khuss, eene soort van graswortelhout, dat, eenen geruimen tijd in water gedompeld, eenen aangenamen reuk van zich geeft en den dampkring verkoelt. Zijn inkomen wordt geschat op 200,000 P. St. jaarlijks, zoo uit zijne landerijen, welke door zijne onderdanen bearbeid worden, als uit het pensioen der Engelsche Oostindische Compagnie, dat hem twaalf Lacs Roupijen (136,000 P. St.) jaarlijks verschaft. Hij is verpligt tot het onderhoud van alle de bewoners van het paleis, waaronder honderden van Koninklijken bloede, doch die, maandelijks, ieder niet meer dan 15 Roupijen voor hun bestaan ontvangen, en daardoor dikwerf genoodzaakt worden, den vreemdeling eene aalmoes te vragen.

De geschiedenis van het Keizerlijke Hof levert, zoo men zegt, een tooneel op van de grootste ongebondenheden, nijd en laster. Op deze wijze zouden dan de inwoners van Delhi hunne aloude afkomst van den beroemden timor en deszelfs doorluchtig Geslacht, en hunnen voormaligen gelukkigen en luisterrijken toestand, wenschen te vergeten.