Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1818

Iets, over het zeewater en het zeebad.

(Medegedeeld door den Hoogleeraar f. van der breggen, cornz.)

Het zal misschien niet ongepast zijn in den tegenwoordigen tijd, waar men zich meer bepaald onledig houdt met het aanleggen van zeebaden in ons vaderland, (iets, hetgeen ongetwijfeld reeds voorlang wenschelijk geweest is) eenige algemeene aanmerkingen over het zeewater en deszelfs gebruik, in een geneeskundig opzigt, ten dienste der badenden, mede te deelen.

In het algemeen zal het te wenschen zijn, dat men van het warme of koude zeebad geen te onbepaald gebruik make; dat men hetzelve nimmer bezige, dan met overleg van eenen ervaren geneesheer, en dat deszelfs gebruik geschiede onder deszelfs opzigt.

Het inwendig gebruik van het zeewater is van eenen zeer vroegen oorsprong. Hetzelve moet, om zijne bestanddeelen, bijzondere, eigenaardige werkingen uitoefenen. Russel, de tabe glandulari, seu, de usu aquae marinae in morbis glandularum, Lond. 1750, spreekt veel tot deszelfs lof in alle verstoppingen der klieren van het darmscheil, in zwelling der halsklieren, in onderscheidene huidziekten, en in verstoppingen van de lever. Het blijft evenwel nog twijfelachtig, of russel niet te veel op rekening van dit water stelle, en of niet de genezingen, door hem te weeg gebragt, meer aan andere geneesmiddelen moeten worden toegeschreven, die hij in ruime mate met hetzelve heeft doen gepaard gaan. Men heeft toch op deszelfs

[p. 544]

gebruik vaak nadeelige gevolgen zien ontstaan. In het algemeen kan men aannemen, dat het niet voor alle gestellen even geschikt zij; het moet dus met voorzigtigheid gebruikt worden. Zij, die van een phlegmatiek gestel zijn, kunnen het veiliger drinken dan zij, die tot ontsteking of koorts geneigd zijn. Tot inwendig gebruik moet het zeewater verre van het strand geschept worden. Het moet, om daarvan eenige gewenschte uitwerking te hebben, eenen geruimen tijd achtereen gedronken worden. Om deszelfs werking te matigen, is het dikwijls noodig, bij hetzelve zoet water of een afkooksel van garst (gerstewater) te voegen. Men kan het ook, des noodig, voor het drinken eenigermate warm maken. Het moet, in het algemeen, eenige purgerende uitwerking voortbrengen: doet het dit te sterk, dan zal het minder werkzaam zijn op de vochten en het geheele dierlijk gestel.

Veelvuldiger en zekerder is deszelfs gebruik, uitwendig als koud en warm bad gebezigd.

Het zeebad kan men tweeledig gebruiken, het zij dat men zich in de zee zelve bade, het zij dat men zich in een daartoe opgerigt badhuis begeve.

Sommige geneeskundigen stellen, dat het zeebad boven het gewone bad in gewoon water niets vooruit hebbe, en dat deszelfs goede werking voornamelijk bestaan zoude in de groote massa van water bij het baden in de open zee. Het is meer dan waarschijnlijk, dat dit eenig aandeel in deszelfs uitwerkingen heeft; maar deze hangen evenwel meer bepaald van de bestanddeelen des zeewaters af. Hetzelve maakt een' veel sterkeren indruk op de huid; deze wordt spoediger warm, en warmer dan na het gebruik van het gewone bad; onmiddellijk ontstaat na het zeebad eene jeuking over de geheele oppervlakte des ligchaams en eenig uitslag.

In klier- en in zenuwziekten vooral zijn de zeebaden zeer heilzaam bevonden. Men spreekt ook veel van deszelfs nut bij de behandeling der watervrees. In dat geval zou het vóór de uitbarsting der verschrikkelijkste

[p. 545]

verschijnselen moeten geschieden; maar in allen gevalle zal het tot geen verzuim mogen aanleiding geven van meer zekere middelen, en vooral van het branden. Nadeelig zijn de zeebaden in alle die gevallen, waar ook de gewone baden niet aangewezen zijn, vooral bij volbloedigheid, bij neiging tot bloedophoopingen of bloedvloeijingen, bij groote prikkelbaarheid van het dierlijk ligchaam, bij een' harden, gespannen buik. Het zelve is ook zeer heilzaam in de schurft en ander uitslag bevonden, vóór welks gebruik evenwel de toediening van andere inwendige geneesmiddelen niet ongepast zijn zal. De omstandigheden, het gestel enz. wijzen hierin den weg.

Het baden in het zeewater vermindert den dorst, door de warmte van het gansche gestel te verminderen. De plaats, waar men zich baden wil, moet, naar het voorschrift van russel, vooral zuiver, en genoegzaam van rivieren of bronnen van zoet water verwijderd zijn. De oever moet effen en zandachtig wezen, opdat de zieke gemakkelijk in zee komen kan, het zij te voet, het zij met eene kar. Wanneer men zich nu in zee baadt, wordt men door eene aanzienlijke hoeveelheid waters omringd; en, daar hetzelve uit eigen aard eene veel grootere dikte heeft dan het zoete water, gevoelt het ligchaam natuurlijk eene veel sterkere drukking, welke nog vermeerderd kan worden door het stooten, voortgebragt door de golving van het water. De drukking der vloeistof op de oppervlakte des ligchaams drukt de huidvaatjes; het bloed bevindt zich in grootere hoeveelheid in de voornaamste takken, in de inwendige haarbuisjes, en kan aanleiding tot bloedvloeijingen geven. De borst en de buik zich op deze wijze gedrukt vindende, wordt de ademhaling moeijelijk, vooral bij de inademing; waaruit dan niet zelden noodlottige gevolgen ontstaan.

Men behoeft zich noch 's morgens vroeg, noch nuchteren te baden: de zee behoudt hare temperatuur zeer lang. Men drage slechts zorg, dat men van haar geen

[p. 546]

gebruik make, dan voordat de zonnestralen hare oppervlakte verwarmd hebben. Men bade zich ook niet te spoedig na het eten, en doe te voren geene lange, vermoeijende wandelingen, zoodat het zweet daardoor ontstaat. Vanhier, dat het onvoorzigtig is, bij voorbeeld, soldaten het zeebad te laten gebruiken, die door hunne marschen daarheen in 't zweet of vermoeid zijn. - Het schijnt, eindelijk, dat het baden gedurende den vloed niet zoo dienstig is als bij de ebbe. - Het laauwe zeebad werkt ook veel vermogender op de huid en hare uitslagen, dan de gewone laauwe baden. - Plaatselijke aanwending, bij wijze van wassching met zeewater, is somtijds boven een geheel bad te verkiezen. Russel verklaart, van zulk eene plaatselijke aanwending, in kropklierigheid, de beste diensten te hebben ondervonden.