Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1818

Iets niet algemeen bekends, rakende St. Cloud.

De zonderlinge wijze, waarop lodewijk XIV het heerlijke lustslot St. Cloud, met deszelfs digte bosschen, heldere fonteinen, schoon gegroeide boomen en weelderige landerijen, aan zich bragt, is weinig bekend. Het volgende is de ware toedragt der zake:

Het slot behoorde toenmaals eenen rijken domeinpachter, genaamd hervard, welke deszelfs park aanmerkelijk ver groot, en aan de versiering der vertrekken verbazende sommen besteed had. In ééns kreeg de Koning den inval, dat slot te koopen, om zijnen broeder, Monsieur, daarmede te begiftigen. Hij gaf zijn verlangen aan den Kardinaal mazarin te kennen, welke zich belastte, om den Koning die bezitting tot eenen billijken prijs te bezorgen. Een Minister, wanneer hij voornemens is zijnen meester het hof te maken, vergeet alle andere belangen; en dus liet ook de Kardinaal den domeinpachter hervard tot zich roepen, en verklaarde hem op eenen ernstigen toon: dat het oogmerk zijner Majesteit voorzeker wel was, dat die genen, welken men de ontvangst der belastingen had opgedragen, niet alleen geene schade leden, maar dat zij ook van dezen post een deftig inkomen zouden hebben; zijne Majesteit had echter met het hoogste òngenoegen opgemerkt, dat zulke ontvangers, door eenen onbehoorlijken zwier en onmatige uitgaven, het volk, hetwelk buitendien reeds ongelukkig genoeg was, ergerden en tot onwilligheid aanzetteden; in het bijzonder echter moest hij den Heere hervard verklaren, dat de Koning ten hoogste ontevreden daarover was, dat hij zulke verba-

[p. 232]

zend groote sommen aan de verfraaijing en versiering van het lustslot St. Cloud besteedde.

De domeinpachter, over dit even hard als onverwacht verwijt ten hoogste getroffen, begon aanstonds verontschuldigingen te zoeken, en betuigde den Kardinaal, dat de aankoop dier bezitting, met verbouwen en versieren, niet hooger dan 100,000 francs beliep; eene som, welke hij, door zijne zuinige leefwijze, en zonder het volk eenigzins te ergeren, zeer wel daartoe besteden kon. Tevens bood hij aan, om den Kardinaal, door voorlegging der rekeningen, van de waarheid zijner gezegden te overtuigen. De Kardinaal, in plaats van hem op zijn woord te vatten, en hem in de noodzakelijkheid te brengen, om het grootste deel zijner rekeningen te verbergen, hetwelk hij zekerlijk zoude moeten doen, deed, als geloofde hij hem op zijn woord, nam aanstonds eenen anderen toon aan, werd de vriendelijkheid zelve, en beloofde hem, den Koning van zijn ongegrond vooroordeel terug te willen brengen.

De Koning, van zijne zijde, toen hij kort daarna den Heer hervard in het voorbijgaan eens zag, liet niet na, hem op eene verpligtende wijze zijn welbehagen te kennen te geven, waardoor de ijdelheid des pachters niet weinig gestreeld werd. Bovendien liet het de Kardinaal, twee maanden lang, aan niets ontbreken, om zijnen man met de schitterendste vooruitzigten te bedwelmen. Eindelijk kwam er het woord uit: de Koning, zeide hij hem, die zijnen broeder een klein geschenk wilde geven, had nu zijn oog gevestigd op het, door deszelfs ligging en nabijheid aan de hoofdstad, zich aanbevelend lustslot St. Cloud; dit moest hij zijner Majesteit afstaan; de betaling zoude geschieden, zoo als men het van eenen Koning verwachten kon.

Hervard, over dit voorstel wel een weinig getroffen, besloot echter, deels in de hoop, om bij den Koning in gunst te geraken, deels ook uit vrees, om zich door weêrspannigheid deszelfs ongenade op den hals te laden, aan den wensch des Kardinaals te voldoen, en vrijwillig een offer te brengen, hetwelk hij, in vergelijking met de voordeelen, die hij daarmede hoopte te behalen, toen gering achtte. Den volgenden morgen werd hij bij den Minister geroepen. Deze ontving hem met die geveinsde vriendelijkheid, welke hij zich zoo geheel eigen had gemaakt, en legde hem een uitvoerig ver-

[p. 233]

koopkontrakt voor, waaraan niets meer ontbrak dan de onderteekening.

Men verbeelde zich de verbazing des domeinpachters, toen hij zag, dat in dit kontrakt de prijs van zijn lustslot op 150,000 francs bepaald was! eene som, welke oneindig verre beneden die was, welke hij zelf in der tijd voor die bezitting gegeven had. In het eerste oogenblik wilde hij daartegen spreken; maar de Kardinaal bragt hem spoedig tot zwijgen, door hem aan zijne gezegden bij de eerste ontmoeting te herinneren, en hem voor te stellen, dat de Koning zich altijd nog zeer mild toonde, door hem een derde meer te betalen, dan het lustslot waard was; om nu niet eens aan te voeren, dat zijne Majesteit zich ten hoogste beleedigd zoude gevoesen, wanneer het hem ter ooren kwam, dat men hem de eerste maal misleid had, of hem nu misleiden wilde.

Hervard overtuigde zich weldra van de noodzakelijkheid om toe te geven, en onderteekende het kontrakt.

Naderhand ontdekte de Koning, van welke list de Minister zich bediend had, om hem te gerieven; waarop hij aan den Heer hervard, tot eenen troost in zijn verdriet, nog 50,000 francs liet betalen, en hem bovendien nog een nieuw ambt gaf, hetwelk hem in staat stelde, zijne huishouding aanmerkelijk te verbeteren. En hervard wist de gunst, waarin hij door zijn toegeeflijk gedrag geraakt was, ook werkelijk zoo wél te gebruiken, dat hij kort daarna tot Ontvanger-generaal benoemd werd.