Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1818

[p. 193]

Iets naders, rakende de werktuigelijke zamenstelling der glijbergen te Parijs.

Gelijk de tegenwoordigheid der Russische troepen, te Parijs, in de jaren 1815 en 1816, aanleiding gaf tot den aanleg der zoogenoemde Russische bergen, in eenen bevalligen tuin buiten de Barrière du Roule, zijn dezelve naderhand, in de voorstad St. Germain, in Zwitsersche bergen, vanwaar men op houten paarden, in volkomene veiligheid, naar beneden reed, en thans, eindelijk in zoogenoemde Fransche bergen (montagnes Françaises) of luchtwandelingen (promenades aëriënnes) herschapen. Dezelve zijn aangelegd in den fraaijen tuin Beaujon, in de Champs Elisées. Zij hebben, behalve de aangenamer ligging, nog deze driederlei voordeelen: 1) dat men alhier veel langer en hooger, 2) in veranderde rigtingen, en wel in eenen halven cirkel, naar beneden, en 3) in het midden van den cirkel, in eene regte lijn, weder naar boven stijgt; en dat men dus dit vermaak, zoo lang men verkiest, kan voortzetten, zonder, zoo als voormaals het geval was, telkens te moeten uittreden.

Tot dit einde heeft men eenen hoogen toren van honderd voeten gebouwd, waarop eene opene tent geplaatst is, vanwaar men het treffendste uitzigt heeft over geheel Parijs met al zijnen omtrek, en dus een algezigt (panorama), dat, vooral in den glans der avondzon, inderdaad zeer betooverend is.

Van de beide kanten dezer tent loopen twee glijbanen, in golfswijze slingerende lijnen, waarvan ieder op zichzelve bestemd is voor twee, naast elkander in houten fporen rijdende, wagens; terwijl aan de buitenzijden een afgeschoten, hoog voetpad (trottoir) voor de voetgangers bestaat. Deze twee banen loopen, benedenwaarts, in eenen grooten cirkel in het midden ineen, alwaar zij wederom de vier wagens, naast elkander, naar de boventent lijnregt terugvoeren, zonder het minste oponthoud of verwijl aan de rijdenden te veroorzaken. Dit wordt bewerkt door eene sterke stalen veer, met eenen haak, die vooraan de punt van het kleine rijtuig is vastgemaakt. Dezelve grijpt, ondanks de snelle vaart naar beneden, in een der veelvuldige ringen, die, van afstand tot afstand eener el, aan eenen breeden sterken band zijn vastgehecht, welke alzoo, langs het holle spoor voortgaande, we-

[p. 194]

derom dient om den wagen naar boven te voeren. Wanneer echter de haak den ring niet terstond grijpen mogt, zijn er, voorzigtigheidshalve, achter aan den wagen twee ijzeren stangen aangebragt, welke denzelven tegen het terugrollen behoeden, en, daar zulks slechts een oogenblik duren kan, tot zoo lang vasthouden, dat de veer zich inhaakt, en de wagen dus, bij de voortdurende beweging van den band, ongehinderd naar boven stijgt. Deze band of koord, in de gedaante van een windas, gaat onder het spoor zoo wel beneden- als opwaarts, en wordt door eene rol of rolhout in beweging gebragt, dat in het onderste gedeelte van den toren, op den vlakken grond, door een groot rad van vijfentwintig voeten middellijns rondgedraaid wordt.

Daar geene menschelijke kracht, intusschen, toereikende is, om zulk eenen zwaren last, als deze voor twee personen ingerigte wagens, uren lang, tot zulk eene hoogte op te winden, wordt dit rad door acht daaraan gespannene, en bij voortduring in eenen stijven draf rondloopende, paarden gedreven; en, terwijl hetzelve wederom in een kleiner rad van vijf voeten middellijns grijpt, welk alzoo de as nog vijfmaal sneller in beweging brengt, vermeerdert daardoor de snelheid der opvoering naar boven met eenen sterken draf. En echter zijn deze arme paarden, wanneer deze wandelingen drok bezocht worden, nog in minder dan één uur tijds, door deze aanhoudende inspanning, dermate uitgeput, dat zij op nieuw door acht versche kameraden afgelost moeten worden. Alzoo laten zich de aanzienlijke kosten, welke de dagelijksche huur van deze paarden, met derzelver drijvers, aan den ondernemer dezer inrigtinge veroorzaakt, begrijpen. De snelheid van het naar beneden rijden staat volkomen met die der luchtbollen gelijk. De gansche togt van éénen enkelen rid duurt niet langer dan achttien tot twintig sekonden, in welken korten tijd men de geheele baan van omtrent achthonderd voeten naar beneden, en van driehonderd voeten opwaarts, heeft afgereden. Op deze wijze zoude men dus, in minder dan ééne minuut, meer dan drieduizend voeten, en alzoo, in één enkel uur, zeer gemakkelijk zeven mijlen afleggen.

De gansche ruimte der vlakte, welke deze renbaan beslaat, bedraagt nagenoeg drieduizend halve roeden. De hooge en zware gebouwen, door zware balken en timmerwerk stevig gevestigd, waarop deze renbanen rusten, en die, door drie

[p. 195]

elkander overdwarsende rijen van gewelven, het volle gezigt eener Romeinsche waterleiding verschaffen, zijn tot verscheidene doorgangen, kamers en zalen gebezigd, en in het midden heeft men, gelijksgronds (rez de chaussée), een der luisterrijkste koffijhuizen van geheel Parijs.

Binnen in den toren gaat men, langs eenen gemakkelijken trap, allereerst naar het kantoor (bureau), alwaar men de kaartjes voor ieder rid tot tien stuivers voor elk persoon betaalt, en zich dan naar de tent begeeft, om in den wagen te stappen. Voor hen, die niet begeeren te rijden, maar te voet wandelen, om op deze kunsthoogte het schoonste gezigt te genieten, is een bijzonder kantoor, beneden aan den ingang, bestemd, alwaar ieder voetganger vijf stuivers betaalt.

De inwendige ruimte der gansche renbaan dient tot eenen kleinen, met veel smaak aangelegden, tuin, met welken zich wederom het geheel aan eenen veel grooteren tuin verbindt, die éénen uitgang op de Champs Elisées en eenen tweeden aan den anderen kant heeft. Aan beide deze uitgangen zijn wederom kantoren aangelegd, alwaar de toegang in de eerste dagen, wanneer het getal van bezoekers uitermate groot was, met drie, en naderhand met één frank, voor ieder persoon, betaald wordt.

Er is geene verdere melding noodig van het ongemeen vermaak, welk dit schouwspel te Parijs aan de nieuwsgierigheid, en dit genot, vooral aan jonge lieden van beide sekse, verschaft; terwijl het verlies van hoed, of doek, of veder, bij deze snelle vaart, de aanleiding tot kortswijl t' elken reize hernieuwt.