Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1818

Het Karakter en de Bestemming van den Man, door F. Ehrenberg. Uit het Hoogduitsch. Te Amsterdam, bij J. van der Hey. 1817. In gr. 8vo. 350 Bl. f 3-18-:

De werkzame Haagsche Leeraar verwey - die onzen landgenoot het eerst bekend maakte met dezen waardigen Schrijver, door de vertaling zijner voortreffelijke geschriften, bijzonder voor Vrouwen geschikt, en met zooveel geestdrift ontvangen en gebruikt in onze beschaafdere kringen - brengt ons, door de overbrenging van dit geschrift, onder nieuwe verpligting, daar het van dezelfde waarde is. Het voorberigt zegt met een woord, waarin dit werk van andere, en bijzonder van het voortreffelijke van pockels, verschilt. Het was mijn dool, zegt ehrenberg, den Man te teekenen, zoo als de rede hem vordert. Dat de man door grondbeginselen, welberadenheid, moed, vastheid, kracht, vermogen over zichzelven, edel zelfgevoel en krachtige, uitgebreide werkzaamheid moet uitmunten, is genoeg bekend. Maar de ziel- en zedekundige ontwikkeling, de naauwe bepaling van deze eigenschappen, en de bestemming van derzelver verhouding tot de verschijnselen van den tijd, waren zoo veel te meer eene behoefte, hoe meer de begrippen daarvan wankelend en aan menigvuldige misvattingen blootgesteld zijn. Het werk zelve is in Voorlezingen aan Jongelingen ingekleed. De eerste stelt de grondtrekken voor voor het ideaal van het echt mannelijke wezen, en geeft de algemeene omtrekken; in de volgende worden zulke eigenschappen behandeld, die eene ernstige behartiging verdienen. Zedelijkheid is de grondslag, en met dezelve godsdienstigheid ten naauwste verbonden. Hij, die ehrenberg uit zijne overige schriften kent, kon geenen anderen dan dezen hechten grondslag ook hier verwachten, en vindt zich niet te leur gesteld, als hij het echt mannelijk karakter hier op het geloof aan het hooge en eeuwige gebouwd vindt. Deze hoosdbepalingen der edele menschheid in het algemeen wor-

[p. 712]

den naar de bijzondere eigenschappen van het geslacht gewijzigd. ‘In de burgerlijke maatschappij is het openbare leven aan den man, het huisselijke aan de vrouw toegewezen; aan den man het algemeene, aan de vrouw het bijzondere; aan den man het veelemvattende en groote, aan de vrouw het beperkte en kleine, maar hierom niet minder gewigtige en eerwaardige; aan den man, wat kracht en moed, aan de vrouw, wat innigheid en lijdzaamheid vordert; aan den man, wat inspanning kost, aan de vrouw, waartoe stille vlijt behoort; aan den man, wat door diepdenkend verstand en welberaden' wil, aan de vrouw, wat door het hart en de schranderheid beslist wordt; aan den man het geld winnen, aan de vrouw het geld besteden; aan den man de bezigheden van het beroep, aan de vrouw de huishouding; aan den man het ernstige, aan de vrouw het schoone. De maatschappij heeft hierin niet volgens blinde willekeur gehandeld; zij heeft uitgewerkt, wat de Natuur, door eenen oorspronkelijken aanleg en opwellingen, aanwees,’ enz.

Zoo behoort dan eigendommelijk aan den man kracht en zelfstandigheid, vuur en werkzaamheid; alzoo ligchamelijke sterkte, helder, diepindringend, veelomvattend verstand, vrijheid en zelfstandigheid van denken, en bij den wil welberadenheid, moed en vastheid; hieruit volgt kracht van handelen, lust in het groote, vermogen over zichzelven, groot en edelmoedigheid; hij moet de steun der zwakken zijn, waarmede het gevoel van eer naauw verbonden is, en zekere edele trotschheid.

De volgende Voorlezingen, 16 in getal, hebben deze opschriften, met welker opgave wij ons vergenoegen moeten, daar wij den rijken inhoud niet kunnen schetsen: Het zelfdenken van den man. - Menschen en wereldkennis - Over de behandeling der verbeeldingskracht. - Over de aesthetische vorming. - Over het zedelijk karakter van den man. - Over het handelen naar grondbeginselen. - Over de mannelijke besluitvaardigheid. - Over den mannelijken moed. (Twee Voorlezingen.) - Over de mannelijke vastheid. - Over den mannelijken ernst. - Over de mannelijke kracht. - Het vermogen van den man over zichzelven. - Enthusiasmus en wijsheid. - Het edel zelfgevoel van den man. - De werkkring en de werkzaamheid van den man.

[p. 713]

Wij vertrouwen, dat dit boek reeds in vele handen is, en wenschen vooral, dat het veel gelezen en nagedacht zal worden; maar wij waarschuwen den jongeling, dat hij het niet vlugtig en oppervlakkig lezenakan. Van gezette lezing en nadenken stellen wij ons de beste uitwerking voor; het gevoel: ‘zoo moet ik zijn,’ dringt zich telkens op, en boven vele andere boeken heeft het dit vooruit, dat het niet slechts aanwijst, hoe men wezen moet, maar ook, hoe men het worden kan. Wij vertrouwen, menig jongeling wenscht zich eene vrouw, zoo als haar ehrenberg vormen wil; hij moet den eisch dan ook billijk vinden, dat hij voor haar de man zij, dien ehrenberg hier teekent. Mogen vele van Neerlands edele zonen en dochteren den waardigen Schrijver hoog waarderen en volgen! Zij zullen hem geheel hun leven dankbaar zijn.