Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1818

[p. 691]

Handboek voor alle Leeftijden; een Nieuwjaarsgeschenk voor alle Vrienden van Waarheid en Deugd; oorspronkelijk uit een oud Indiaansch Handschrift in verscheidene Talen, en laatstelijk uit het Fransch in het Nederduitsch, overgebragt door J.W. Statius Muller, Leeraar bij de Evang. Luthersche Gemeente te Amsterdam, enz. Te Amsterdam, bij J. van der Hey. 1818. In 12mo. 163 Bl. f 1-4-:
Nederlandsche Muzen-Almanak. 1819. Te Rotterdam, bij J. Immerzeel, Jun. 176 Bl. f 3-10-:
Almanak, aan Bevalligheid en Deugd gewijd. 1819. Te Amsterdam, bij M. Westerman. 99 Bl. f 1-5-:
Jaarboekje, door Vriendschap aan Kunst gewijd; voor 1819. Te Amsterdam, bij J.C. van Kesteren. 142 Bl. f 1-5-:

In den jare 1770 verscheen bij albert van der kroe, te Amsterdam, de derde druk van het in der tijd algemeen bekende en geachte boekje: De verlichte Bramin, naar eene Engelsche vertaling. Hetzelfde werkje, naar eene Fransche overzetting gevolgd, verschijnt thans, onder den titel van Handboek voor alle Leeftijden. Wij bedanken den Eerw. statius muller, dat hij het, in een' zoo bevalligen vorm, van nieuws deed verrijzen. Het bevat de belangrijkste en nuttigste lessen van ware levenswijshid, en mag alzoo te regt een gepast Nieuwjaarsgeschenk heeten voor alle Vrienden van Waarheid en Deugd.

Maar zelden werd, immers bij ons, verwachting hooger gespannen, dan door de aankondiging der op handen zijnde uitgave van den Nederlandschen Muzen-Almanak. Deze verwachting te overtreffen, was schier onmogelijk; haar te bevredigen, wel het hoogste, dat men redelijkerwijze kon verlangen. Wij ontvangen dan hier inderdaad een vaderlandsch verzenbundeltje, even keurig in inhoud als vorm. De namen van een' feith, bilderdijk en zijne Gade, tollens, loots, spandaw, de klijn's, warnsinck, en aantal andere Lievelingen der Nederlandsche Muzen, waarborgden ons het eerste, en de fijne smaak van den Dichter im-

[p. 692]

merzeel, als Uitgever, verzekerde ons bij voorraad van het laatste. Letter-, Teeken- en Graveerkunst wedijveren om den voorrang. - In bijzonderheden mogen wij niet treden. Anders zouden wij kunnen aanmerken, dat de prentjes naar van dijk enz., hoe keurig uitgevoerd, meer en min in de onvermijdelijke fout deelen, dat geene Prentkunst in staat is, het eigenaardige van eenen vermaarden Schilder, in koloriet, draperie en wat dies meer zij, te doen kennen, waarin toch dikwijls het bijzonder kenmerkende en voortreffelijke, boven onderwerp en voorstelling, gelegen is. En mogen wij, eindelijk, niet voorbij, met een enkel woord nog te gewagen van het kunstjuweeltje van den in de vaderlandsche Romance schier onovertrefbaren tollens, getiteld: dirk willemsz; waaromtrent ons echter dunkt, dat, in het gruwelbedrijf zelve, zoo als dat in den Martelaarsspiegel der Doopsgezinden staat vermeld, die van geen' vrijwilligen beul in den geredden zelven gewaagt, de daad van den onmenschelijken wachter even veel in duivelachtigheid verliest, als de Romance bij deze getrouwere voorstelling, als zoodanig, misschien zou missen, die nu echter tevens, bij de treffende schildering, iets pijnigends achterlaat voor het gevoelige hart, dat voor eene herlezing bijkans doet huiveren. Ook zouden wij, in spijt der teekenpen van een' odevaere, hier verre den voorrang toekennen aan het prentje van Vader luiken, in straks gemelde werk bij deze gebeurtenis te vinden.

Van het Jaarboekje van westerman zeggen wij alleen, dat hetzelve, naar onzen dunk, in verscheidenheid van inhoud, netheid van uitvoering, en vooral in keurigheid van teekening en gravure, dat van het vorige jaar nog overtreft; ja, dat zelfs de Muzen-Almanak zich wel schrap mag zetten, om hetzelve, in laatstgemelde opzigt, te evenaren.

En nu nog No. 4. Hoezeer deze, te voren, zijnen rang, te midden der gewone Almanakken, zeer wel zou weten te handhaven, mag hij echter niet in vergelijking komen bij een' der in het hoofd dezes aangekondigde. Anders is de inhoud, voor dusdanig boeksken, niet kwalijk gekozen, welgeschikt, en der goede zeden geenszins hinderlijk. De beelden op de plaatjes zijn wat groot uitgevallen. Wij wenschen, dat de Kunst het offer, haar door de Vriendschap zoo welmeenend aangeboden, niet zal versmaden.