Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1818

[p. 673]

Korte Beschrijving van de Ontdekking en der verdere Lotgevallen van Nieuw-Nederland, weleer eene Volkplanting van het Gemeenebest der Vereenigde Nederlanden in Amerika; door Mr. N.C. Lambrechtsen van Ritthem, Ridder der Orde van den Nederlandschen Leeuw, President van het Zeeuwsche Genootschap der Wetenschappen. Te Middelburg, bij S. van Benthem. 1818. In gr. 8vo. 102 Bladz. Met eene Kaart. f 1-8-:

De naam van Nieuw-Nederland herinnert nog den tegenwoordigen afstammeling van overoude geslachten met eene edele zelfverheffing aan die tijden, wanneer zijne voorvaders, hun land eenmaal aan de zee hebbende ontworsteld, noch zorg, noch moeite, noch schatten spaarden, om, met hunnen over de gansche wereld verkregenen roem, den eerlijken handel naar onbekende zeeën en gewesten over te voeren. Reeds in de 16de eeuw waren drie vruchtelooze reizen beproefd, om eene gemakkelijker vaart naar Indië te openen. In het begin der 17de eeuw, en wel in 1609, werd de wakkere henry hudson door de Nederl. O.I. Compagnie tot dat zelfde einde uitgezonden, en wel bepaaldelijk om door het Noorden of Noordoosten den weg naar China te zoeken. Hij slaagde naar wensch. Eene aanzienlijke landstreek werd door hem ontdekt, en Nieuw-Holland genoemd. Nog eene voortreffelijke Baai en eene Rivier, naderhand met zijnen naam bestempeld, gaven aan deze ontdekking een bijzonder gewigt. In de jaren 1610 en 1614 ondernamen eenige Kooplieden, bij een afzonderlijk oktrooi, vier onderscheidene togten derwaarts, met oogmerk om aldaar den handel te vestigen; hetgeen ook gelukte.

Weldra, echter, namen ook de Zweden, zoo het schijnt, in de jaren 1632-1636, geen gering deel aan dezen handel. Alleen breidde de, in 1621 gevestigde, Nederlandsche W.I. Compagnie, zoo door aankoop van aanzienlijke streken gronds, als door de stichting van geduchte sterkten, de bezittingen en den handel meer en meer uit, en wel van 38 gr. 53 min. tot over de 42 gr. noorderbreedte, en verzekerde alzoo het bezit van Nieuw-Nederland.

Dan, de ijverzucht der Engelschen, de ontdekkers van Vir-

[p. 674]

ginië, gaf weldra aan deze onderneming eene andere wending. Hevige kerkelijke twisten bragten aldaar ontzettende volksverhuizingen te weeg. Vele uitgewekenen sloegen zich in Amerika neder, bouwden aldaar eenige dorpen en sterkten, en maakten zich de handelsbetrekkingen met de Plymoutsche Maatschappij, door Koning jacobus I. in 1606 opgerigt, zeer ten nutte.

Uit deze onderscheidene vestigingen ontstonden weldra aanmerkelijke geschillen tusschen de Amerikaansche en Nederlandsche Volkplantingen, waarbij de Nederlanders, gedurende den oorlog met Spanje, tot vele toegevendheid verpligt werden. De hevige twisten vooral, in 1650 tot 1656 over de grensscheiding gevoerd, dienden niet weinig, om de bestaande jaloerschheid aan te vuren, tot dat Nieuw-Nederland bij wettigen koop aan de stad Amsterdam werd afgestaan. Eenige andere twisten der Zweden met de Volkplanters en Nederlanders over het regt van bezitting werden door de wapenen ten voordeele der laatstgenoemden beslecht.

Ongelukkiger, echter, waren de oorlogen tusschen de Nederlanders en de Engelschen in den jare 1664, welke laatsten de verovering door kracht van wapenen beslisten, met dit gevolg, dat de afstand van Nieuw-Nederland in 1667 aan hen geschiedde. In den nieuw uitgebarstenen oorlog van 1672 kwam hetzelve wederom in handen der Nederlanders; doch de ongelukkige toestand des lands, uit dezen bloedigen krijg geboren, had weldra wederom het ongunstig gevolg, dat hetzelve, bij den vrede van 1674, aan de Engelschen werd overgeleverd.

Daarna ontstond, in de 18de eeuw, de bekende strijd tusschen de Volkplanters en de Engelschen zelven, tot welks gunstige beslissing voor de eersten de vorming van vier der voornaamste Volkplantingen tot staatkundige ligchamen, in den jare 1643, reeds den grond gelegd had, en waaruit, eindelijk, in den jare 1782, de onafhankelijkheid der vereenigde Noord-Amerikaansche Staten gesproten is.

Deze is de inhoud van het alhier aangekondigde geschrift, welks belangrijkheid zich, en door het onderwerp zelf, en door deszelfs keurige uiteenzetting, met aanvoering der oorspronkelijke oorkonden en stellige bewijzen, ten sterkste aanbeveelt. Zeer merkwaardig is vooral het slot, waarbij de Heer lambrechtsen, met bijzondere naauwkeurigheid,

[p. 675]

het betwiste pleit wegens het regt van bezitneming van Nieuw-Nederland, op grond der eerste ontdekking, bevolking en bebouwing, ten voordeele van onzen Nederlandschen Staat voldingt, met wederlegging der tegenwerpingen, welke door de Engelschen voornamelijk daartegen zijn gemaakt geworden. - Eene door den Heer bourjé treffelijk uitgevoerde Kaart, naardie van roggeveen, montanus en arrowsmith vervaardigd, met de Hollandsche benamingen der landstreken, draagt uitnemend bij tot opheldering der geschiedenis.