Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1818

[p. 643]

Verzameling van Natuur- en Rekenkundige Vermakelijkheden. Met Figuren. Te Winschoot, bij H.V. Huisingh. In 8vo. 108 Bl. f :-15-:

Dit boekje prijst zich, behalve door den geringen prijs en het min kostbare der gevorderde ingredienten, vooral ook daardoor aan, dat het, den jeugdigen kunstenaar vormende, deszelfs opmerkzaamheid boeit, en vaardigheid in het berekenen aanbrengt; terwijl het, zonder den eerstbeginnenden af te schrikken, hem begeerig maakt, om het hoe en waarom uit te vinden door eigen nadenken. Onder de meer dan honderd hier opgegevene aardigheden, zijn de meesten bijzonder geschikt, om de jeugd in haren gezelligen kring en uren van uitspanning aardig en leerzaam bezig te houden, en maar enkele kunstjes, die niets meer vorderen dan zekere handige gaauwigheid. Ziet hier iets van verschillenden aard, aan 't welk de jeugd beproeven kan, of haar dit boekje uitlokt en bruikbaar is.

‘De koperboom. Ontbind ééne once vitriool in acht oncen heet water, en filtreer het vocht in eene flesch, dat dan eene schoone hemelsblaauwe kleur aanneemt. Voorts make men eene soort van slam met takjes uit ijzerdraad, en omkleede daarvan het grootste gedeelte met bruin was; aldus bereid, late men het in gezegde ontbinding hangen, en stelle het glas, na het eenige malen wél omgeschud te hebben, op eene afzonderlijke plaats; zoo zal men weldra zeer duidelijk zien, dat er zich rondom de takjes van het boompje koperblaadjes aanzetten, die allengskens in grootte toenemen, en eene zeer schoone-koperkleur hebben.’

‘Mijnstoffelijk chamaelion (kameleon?) Men laat een deel fijn gepoederde bruinsteen, met drie deelen zuiver salpeter vermengd, in eenen smeltkroes bedekt, in het vuur, zoo lang gloeijende smelten, tot dat het een dik zout worde. Om van het ware tijdstip verzekerd te zijn, neemt men met een ijzerdraad een weinig van de massa uit den kroes, en werpt het in een kopje met water: ziet men, dat zich dit zout ras met eene levendige donkergroene kleur oplost, zoo kan men het zout er uitnemen, in kleine stukjes slaan, en in een welgesloten glas bewaren. Wanneer men nu eenige stukjes, van

[p. 644]

de grootte van eene erwt, van dit zout in eenen kelk, gevuld met water, werpt; zoo zal men een overheerlijk verschijnsel waarnemen. Eerst zal zich de schoonste groene kleur in dit water uitbreiden, vervolgens zal deze kleur in violet verwisselen, en eindelijk in een aangenaam rood veranderen.’

‘Driederlei stukken gelds, door drie personen genomen zijnde, te raden, welke een ieder heeft. Voorondersteld, dat de drie stukken gelds waren een schelling, een zesthalf en een dubbeltje; nummer dezen in uwe gedachten met 1, 2, 3. Laten de drie personen zijn Arend, Jan en Pieter, welke gij in uwe gedachten onthoudt met de letters A, B en C. Laat de eerste persoon, of A, het getal van zijn stuk gelds met 2 vermenigvuldigen, de tweede, B, met 9, en de derde, C, met 10; laat hun deze drie producten te zamen optellen en u de som daarvan zeggen; trek deze som heimelijk af van 60, en deel het verschil door 8, het quotient hiervan zal u het getal of nummer van het stuk gelds aanwijzen, hetwelk de eerste, of Arend, genomen heeft, hetgeen er overblijft dat van den tweeden, Jan, en dat van den derden persoon, of Pieter, laat zich dan van zelf raden.’

Eene volgende aanwijzing leert, hoe men dit met 4 personen en 4 stukken gelds even zeer doen kan. Dan laat men A met 2, B met 21, C met 25, en D met 26 vermenigvuldigen, trekt die som van 260 af, en het verschil, door 24 gedeeld, geeft het genomene door A, het overschot, door 5 gedeeld, geeft dat van B, welks overschot C hebben zal, terwijl dan, hetgeen D nam, geen raadsel meer is.

‘Om, wanneer iemand met twee dobbelsteenen heeft geworpen, de oogen van beide te raden, zonder die te zien, doe men bij de oogen des eenen steens 5 tellen, en die som nog met 5 vermenigvuldigen. Dat hij verder tot dit product addére de oogen des anderen steens, en vraag hem dan, hoe groot het getal zij; trek daar af 25, zoo blijven er nog twee talletters over, waarvan het eerste getal zal aanwijzen de oogen van den eenen, en het andere die van den anderen steen.’

Ter proeve zij dit genoeg.