Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1818

Kerkklokstoonen. Herinneringen uit het Leven van eenen jongen Geestelijken. Uit het Hoogduitsch van Fr. Strauss. Met een Voorberigt van W.A. Ockerse. Te Amsterdam, bij J. van der Hey. 1818. In gr. 8vo. XIV, 144 Bl. f 1-16-:

Wanneer er geen genot is dan vleeschelijk, geen rijkdom dan geld, en geene eer dan die in 't oog der wereld schittert, dan is hij, die het ambt van eenen Geestelijke bekleedt, inzonderheid in onze dagen, en inzonderheid onder de Protestanten, ten uiterste arm en te beklagen! De wereld denkt er, inzonderheid thans, zoo over; en daarom is het geestelijk ambt, in haar oog, geen begeerlijk voorwerp. Wanneer het werk van den Geestelijke slechts een handwerk is, en als een handwerk wordt uitgeoefend, dan heeft de wereld gelijk, dat zij er zoo over denkt; en dan is de Godsdienstleeraar wederom ongelukkig, en wel ongelukkig door eigen schuld: want hij maakt zichzelven en zijn ambt verachtelijk; hij berooft het van de heilige glorie, en zich van het ware zielsgenot.

Dat de H. bediening geheel iets anders is dan de wereld denkt, en dan de geestelijke handwerker er van maakt, kan in dit overheerlijk werkje worden gezien. In de form van herinneringen, schetst hier een jong Geestelijke de voornaamste tooneelen en werkzaamheden in zijne ambtsbediening, en wat zijn hart daarbij gevoelde; en zoo vinden wij dan hier eene voorstelling van het waarachtig, heilig poëtische in het leven van den Godsdienstleeraar, van datgeen, wat, wanneer hij de regte Geestelijke is, zijn leven tot eenen hemel maakt, en der wereld, voor zoo ver zij 't vatten kan of daartoe de moeite doen wil, zijn werk uit een hooger oogpunt doet beschouwen.

‘Het leven van eenen Geestelijke’ - dus begint de

[p. 639]

Schrijver zijne aanwijzing van den aard en het doel van dit werkje - ‘is toch inderdaad een toonen, of een gelui der kerkklok, eene roepstem in de gemeente, om zich tot den Zoon van God te verzamelen, die woorden des eeuwigen levens spreekt.

Kerkklokstoonen noodigen ter feestviering. Zoo hebben deze verhalen alleen ten doel, bescheidenlijk en zonder eenige aanmatiging uit te noodigen tot datgene, wat het geheele leven tot een feest kan maken.’

Het Voorberigt spreekt van de Vertaalster; en wij twijfelen dus niet, of Vrouwe a. kleyn, geb. ockerse, is deze Vertaalster, hetwelk voor het werkje geene geringe aanbeveling is, ons te aangenamer, daar het dezelve zoo ten volle verdient.

‘In de meeste stukjes zijn spelingen’ - zegt de Heer ockerse in het Voorberigt - ‘op het rituéle en de plaatselijke gebruiken der Luthersche kerk in Duitschland, welke, hier te lande niet bij de Protestanten aangenomen, dezen eenigermate vreemd moeten voorkomen, en soms den zwakken zouden kunnen ergeren.’ Dat de Vertaalster deze aanspelingen door noten heeft opgehelderd, is allezins verdienstelijk; maar dat zoodanig ritueel zwakken zoude kunnen ergeren, zagen wij niet in, of het moesten van die soort van zwakken zijn, wien alles ergert, wat niet volgens hunne begrippen en manier van doen is ingerigt, wier zwakheid, met één woord, een bekrompene partijgeest is - en laten dezen het boekje vrijelijk uit de hand leggen, en zich vervoegen, waar zij braaf orthodoxie der letter, en de, min of meer regtstreeksche, prediking, dat in hun midden toch eigenlijk, ten aanzien van leer en plegtigheid, het ware te huis is, kunnen genieten. - Geholpen door de ophelderingen aan den voet der bladzijden, kan elke lezer zich gemakkelijk in eene Luthersche kerk in Duitschland onder de beschrevene plegtigheden verplaatsen, en dezelve met de meeste aandoening in den geest bijwonen, gelijk Rec. door ondervinding aan zich en zijne huisgenooten weet. Ergerlijks is hier niets, dan voor den genen, die het er in legt.

Denzulken, die in, en hun, die buiten de geestelijke bediening zijn, prijzen wij alzoo gelijkelijk dit werkje, de vertaling van welks tweede stukje (ons in het Voorberigt beloofd, ingevalle dit eerste bijval vinden mogt) wij met ver-

[p. 640]

langen te gemoet zien, met warmte aan. Den eersten, opdat zij, des noodig, eenig inzigt mogen verkrijgen in de waardigheid van hun ambt, en kennis aan den rijkdom van zielsgenot, die aan eene waardige bediening van hetzelve verbonden is. En schoon zij ook al denken mogten, dat hier toch slechts een ideaal hun ter beschouwinge voorgesteld zij, of zij ten minste, geplaatst in min gevoel opwekkende omgevingen dan de jonge Geestelijke, die hier zijne herinneringen geeft, niet zoo opgewonden konden zijn tot de heilige verrigtingen van hun ambt, bij hetwelk (gelijk ook de Heer ockerse in het Voorberigt aanmerkt) in ons land welligt al te weinig plegtigs heerscht, dat zij dan niet vergeten, dat het eigenlijk heilige toch uit het heilig harte komen moet, en dat, zonder gevoel van de hoogheid zijner bediening, de loonwerker nooit meer dan een loonwerker, en dat wel een luije, wordt; terwijl, integendeel, de inwendig gezalfde ook in woestijnen het heiligdom te stichten weet, hetwelk hij uit zijn hart opbouwt. - Dengenen, die buiten geestelijke bediening zijn, prijzen wij dit werkje aan, opdat zij eenigzins beter leeren denken over den door wereldzin en tijdsomstandigheden vernederden stand des Godsdienstleeraars, zien, wat eigenlijk de regte Geestelijke is, en zich niet verder door hen, die dezen stand door eigen' wereldzin onteeren, tegen denzelven laten innemen, noch bewegen om te loochenen, dat er Geestelijken zijn, die hooger zalving bezitten dan de beroepsbrief, die hun hunne inkomsten aanwijst, en de klok, die hen roept tot hunne ambtsverrigtingen, over wier moeijelijkheid zij genoeg klagen.

Ons bestek verbiedt ons, een staaltje te geven. Wij sparen dit, tot dat wij het tweede stukje zullen aankondigen; maar vertrouwen ook, dat het werkje genoeg zal worden gelezen. Ware, op het uitstekend fraaije vignet, het kerkje op eenen heuvel geplaatst, gelijk bl. 8 dit vordert, dan zoude dit het effect niet verminderd hebben, en men had meer voorgronds gehad, om partij van te trekken.