Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1818

[p. 435]

Mijne Lotgevallen in mijne Gevangenschap bij de Japanners, gedurende de jaren 1812 en 1813. Benevens eenige Aanmerkingen over het Japansche Keizerrijk en het Japansche Volk, en eenige Bijdragen van den Kapitein Rikord. Door W. Golownin, Kapitein der Russisch-Keizerlijke Marine. Uit het Russisch, volgens de Hoogduitsche Vertaling, door Steenbergen van Goor. Iste Deel. Te Dordrecht, bij A. Blussé en Zoon. 1817. In gr. 8vo. 308 Bl. f 2-18-:

Omstreeks den jare 1803 had de Russische Zeeluitenant chwostow eigendunkelijk de, op de Kurilische eilanden zich bevindende, Japansche dorpen geplunderd, en de Schrijver van het voor ons liggend werk, door den Keizer van Rusland in 1811 gezonden om de zuidelijke Kurilische en Schantarische eilanden te onderzoeken, moest voor dit gedrag van bovengemelden chwostow onschuldig boeten; want de bekende achterdocht der Japanners was door het gedrag van den laatsten natuurlijk zeer vermeerderd.

Het eerste Hoofdstuk beschrijft de gevangenneming van den Schrijver op het Japansch-Kurilische eiland Kunaschir, en alle wijdloopigheden en onderhandelingen met de vreesachtige Japanners tot op dat oogenblik. In 't algemeen merken wij omtrent dit werk aan, dat het de schoonste en natuurlijkste bijdragen tot de karakterkunde der Japanners, uit alle beschrijvingen als achterdochtig en geslepen bekend, oplevert, doordien dit karakter in de behandeling en gesprekken van en met den Schrijver en de zijnen zich wel moest vertoonen. Dit is ook het voornaamste en meest onderhoudende in dit boek; want veel gelegenheids, om ontdekkingen van anderen aard te doen, had de Schrijver in zijnen gevangen staat niet. In dit eerste Hoofdstuk, echter, vinden wij een, door eenen Russisch-Kurilischen tolk medegedeeld, berigt, aangaande den staat

[p. 436]

des koophandels tusschen de Russische Kurilen en de Japanners, tot op het tijdstip van chwostow's wangedrag. De daad der gevangenneming zelve is, alle toebereidsels daartoe medegerekend, een modél van listigheid en valschheid van de zijde der Japanners.

De stad, waarheen onze reizigers gebragt werden, om er als gevangenen te verblijven, was Chakodade, en de togt derwaarts is het onderwerp van het tweede Hoofdstuk. De gevangenen werden gebonden volgens eene zeer kunstige theorie, waarin de voorzigtigheid of overbodige vreesachtigheid der Japanners ten sterkste doorstraalde, en die voor de gevangenen ten uiterste pijnlijk was. Merkwaardig zijn de zorg, welke de Japanners droegen, om hen voor zelfmoord te bewaren, en de tusschenbeiden plaats vindende zachtere en beleefdere behandeling, waaromtrent men onzeker is, of zij aan eenig medelijden, dan aan vreesachtige voorzigtigheid, moet toegeschreven worden. Dit, echter, is zeker, dat ook hier bij dezen en genen der geleidende Japanners een blijk van menschelijkheid onmiskenbaar en verblijdend zich vertoont, hoe onmenschelijk de behandeling anders in 't algemeen ook zijn moge. Schoon de lotgevallen van golownin en zijne gezellen den hoofdinhoud van dit Hoofdstuk en van dit werk uitmaken, zoo vinden wij echter tusschenbeiden, aangaande de zeden enz. der Japanners, belangrijke aanwijzingen, gelijk de gelegenheid die aanbood, ingevlochten. En wat aangaat het karakter van dit volk, tot kennis van hetwelk wij dit werk boven reeds eene belangrijke bijdrage noemden: hetzelve vertoont zich op onderscheidene manieren, b.v. in hun onophoudelijk uitvragen; zeer beleefd bedanken voor de aangebodene suiker, maar heimelijk opsmullen van dezelve, terwijl de gevangenen sliepen; naauwkeurig opnemen en aanstonds willen namaken der Europesche kleeding enz. Ook worden de gevangenen, zoodra zij verraden iets te verstaan, door de Japanners boven mate lastig gevallen om dat voor hen te verrigten.

[p. 437]

Het derde Hoofdstuk begint met de beschrijving van de gevangenis te Chakodade, waarin de Officieren, van elkander afgezonderd - evenwel, des begeerende, elk met eenen, door henzelven daartoe verkozenen, matroos - opgesloten werden. Verblijf en kost zijn zeer slecht. Naauwkeurige beschrijving van het eerste verhoor bij den bevelhebber der stad. Nieuwsgierigheid der Japanners, zelfs naar de wijze, waarop in Rusland hoendersoep gekookt werd, waarvan het verkregen resultaat naauwkeurig ten papiere gebragt wordt, terwijl men zich hield alsof men de gevangenen deze spijs wilde toedienen, doch 't geen niet gebeurde. - Tweede verhoor bij den bevelhebber, waarin de listigheid der Japanners doorstraalt, om te ervaren, of het gedrag van chwostow op order of onder goedkeuring der Russische regering hadde plaats gehad, dan niet? Iedere vraag werd twee- of driemaal herhaald, en de tolk moest ze, met de antwoorden, telkens naauwkeurig opschrijven; ja dikwerf hield eene enkele vraag - die zij, als tot afwisseling, met onbeduidende vragen doormengden - de Japanners langer dan een uur bezig. - Derde verhoor. (Deze verhooren zijn enkel daarom belangrijk, dewijl het fijne, doorslepene en achterdochtige karakter der Japanners er zich zoo kennelijk in openbaart.) Zij schijnen minzamer jegens de gevangenen te worden. Eene noodlottige omstandigheid bevestigt het vermoeden, dat chwostow op last des Russischen Keizers had gehandeld. Naar de wederlegging der zake luisteren de Japanners met de grootste aandacht, zeiden op alles: ja! en: juist! maar glimlachten steeds, en geloofden er, naar het scheen, niets van. - Vierde verhoor voor den bevelhebber. Alles loopt zamen ten nadeele der gevangenen, die op het denkbeeld van ontvlugten komen, maar er geene kans toe zien. - Vijfde verhoor. Een trek van strenge eerbiediging van vreemd eigendom bij de Japanners, en vermelding van hunne bescheidenheid en minzaamheid bij hunne ondervragingen. Den gevangenen wordt aangekondigd, dat zij zich tot het vertrek naar Matsmaï moesten gereed houden; welke reis ook aanvaard wordt, en op welke de gedachte aan de vlugt, als het eenigste redmiddel, herleeft. Aankomst te Matsmaï, en nieuwe inkerkering, nog akeliger dan die te Chakodade.

Het vierde Hoofdstuk begint met de beschrijving van de gevangenis te Matsmaï, en bevat voorts het verhaal van wijd-

[p. 438]

loopige verhooren, en eene proeve van de manier van ondervragen bij deze verhooren. Niettemin ontwaart men in dezelve vestiging der Japanners op één doel; namelijk, te ervaren, of chwostow eigendunkelijk had gehandeld, en of de reis van golownin met den togt van den eersten in verband stond? De gevangenen worden gelast, hunne lotgevallen te beschrijven; hetgeen zeer vele moeijelijkheden in had. Op het einde van dit Hoofdstuk schijnen de vooruitzigten gunstig te staan.

Vijfde Hoofdstuk. De gevangenen worden, ten minste aan, vankelijk, beter behandeld; maar deze verbeterde toestand is niet van duur. Zij worden zeer lastig gevallen met allerhande eischen. Eene toevallige omstandigheid werkt weder in hun nadeel; en zoo blijven zij tusschen vrees en hoop. Er wordt op nieuw een plan ter vlugt gevormd, maar aan de getrouwheid van een' der medegevangenen getwijfeld. De vrijheid, om somtijds buiten de stad te wandelen, geeft aan dit ontwerp nieuw leven. Met de vermelding, dat de gevangenen naar een beter huis zouden worden overgebragt, eindigt dit Hoofdstuk en dit Deel.

De Schrijver is zeer tegen de Hollanders ingenomen; doch zijne berigten vloeijen uit Engelsche kanalen. Wanneer, echter, de Schrijver in de Voorrede uit krusenstern's Reis aanhaalt, dat deze te Nangasaky eenen Hollandschen Kapitein verzocht had, de kaart te mogen zien, naar welke de zeelieden zijner natie zich op hunne togten van Batavia naar Japan rigtten, maar deze geantwoord had: ‘wij hebben wel goede kaarten, maar laten ze niet gaarne zien,’ en de Hollandsche Vertaler oordeelt, dat deze beschuldiging geene wederlegging behoeft, moeten wij bekennen, dat ons dit zoo duidelijk niet is.

De stijl des werks is onderhoudend, en de vertaling zeer vloeijende en zuiver. Dit Deel is versierd met het schoon gestoken portret van eenen Takatai-Kachi.