Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1818

[p. 327]

Leerede ter viering van het derde Eeuwfeest der Hervorming. Door Assuerus Doher, A.L.M., Phil. Doctor, en Leeraar bij de Doopsgezinde Gemeente te Zwolle. Te Zwolle, bij Hendrik Ass^s. zoon Doijer. 1817. In gr. 8vo. 36 Bl. f :-6-:

De Eerw. doijer verkoos bij dit opstel niets te lezen van hetgeen door kundige mannen te dezer gelegenheid, als hulpbronnen, was uitgegeven, om te vrijer zijne eigene denkbeelden te leiden; en vermeenende meer te kunnen zeggen, uit hoofde der vrijheid bij zijn Kerkgenootschap, dan wel anderen, en vreezende dat anderen aan menno de eer zouden weigeren, die hem als Hervormer mede zoo regtmatig toekomt, besloot hij tot de uitgave dezer Leerrede, voor welke hij hand. V:38, 39 ten tekst koos. Ons aan muhammed herinnerende, vreezen wij, dat het kort betoog naar den tekst: de Hervorming is een werk, niet van menschen, maar van God, zoo als het hier gegeven is, niet geheel overtuigend zijn zal; en over het geheel smart het ons, te moeten zeggen, dat dit opstel meer oppervlakkig dan wel bondig is. In het eerste deel worden de aanleidende oorzaken tot de Kerkzuivering opgegeven: de overgang van konstantijn tot het Christendom, en de verbastering in den Christelijken Godsdienst: - de voorbereidende: de uitvinding der Boekdrukkunst, en de geleerdheid van erasmus. Het tweede neemt de Hervormers in oogenschouw: luther, zwinglius, menno simons, melanchton, calvinus en beza; van den eersten wordt een weinig, van de drie laatstgenoemden niets, maar van den waardigen menno meer gezegd. Kort wijst het derde deel het stellen der H. Schrift ten éénigen regel van geloof en zeden, als het grondbeginsel der Hervorming, aan. Aanwijzing van en opwekking tot dankbare erkentenis bevat het vierde deel, of de

[p. 328]

toepassing. Twee coupletten, vóór en ná gezongen, zijn door eenen ongenoemden broeder der Gemeente te Zwolle vervaardigd, in eenen goeden geest.

Leerrede ter viering van het derde Eeuwfeest der Hervorming. Door J.C.A. Sander, Predikant bij de Evangelisch-Luthersche Gemeente te Zaandam. Te Zaandam, bij J.J. de Roode. 1817. In gr. 8vo. 55 Bl. f :-8-:

Deze Redevoering werd door gepaste Gezangen, door den Heer b. klijn, bz. vervaardigd, telkens afgewisseld, en heeft jo. III:3^b. ten tekst. Zij behoeft inderdaad eenigermate de gevraagde verontschuldiging voor het min vloeijende van den stijl. Het Feest is rijk in aanleiding, om ons voor te houden, dat, zonder reinheid van hart en vurige liefde tot het eeuwige, ook van de Hervorming geen nut te wachten is, is de doorgaande geest dezes opstels. Het eerste deel, het welk de natuur en het oogmerk van luther's hervorming aanwijst, is verreweg het uitvoerigste. Het tweede bewijst, door voorstelling van de verbastering harer beginselen, dat de Hervorming geen nut stichten kon, waar het hart niet rein was, en de liefde tot de waarheid niet boven alles ging. Hier worden treurige, maar helaas! ware woorden gesproken over verbastering en afwijking onderling van het Protestantsch beginsel. Eindelijk volgt een kort betoog, dat de reine beginsels der Hervorming, zoo ras zij weder in werking komen, juist berekend zijn, om waarachtige godsdienstige verlichting en reine deugd te bevorderen. De hierop volgende toepassing voert onder anderen luther's eigene woorden aan tegen het vermeend gezag van 's mans eigene geschriften en iedere menschelijke geloofsleus. Men ziet alzoo, dat deze Leerrede over het algemeen onze bijzondere opmerking en behartiging waardig is.

[p. 329]

Twee Leerredenen, bij gelegenheid van het Eeuwfeest der Hervorming, gehouden te Amersfoort. Door P.J. Laan, Predikant te Amersfoort. Te Rotterdam, bij N. Cornel. 1817. In gr. 8vo. 52 Bl. f :-10-:

Het woord des Heeren blijft in eeuwigheid, (1 Petr. I:25^a.) ten aanzien van deszelfs aanwezen op aarde, - deszelfs kracht en invloed op den mensch, - en van de vervulling van deszelfs uitspraken: door de korte ontwikkeling hiervan werd de Gemeente te Amersfoord door den Eerw. laan niet alleen voorbereid tot de plegtige viering van het Hervormingsfeest, maar ook den Leden van het Bijbelgenootschap aldaar de verpligting tot eigen gebruik en verspreiding des Bijbels op het hart gebonden, en deze verpligting bij hen aangedrongen, als Christelijke Belijders - Hervormden - en Leden van het Bijbelgenootschap. De Directeuren waren door het Genootschap te Bazel te dezer gelegenheid bijzonder aangezocht tot eene vernieuwde plegtige verbindtenis voor het belang der Bijbelgenootschappen, en de Eerw. laan heeft aan dit aanzoek eenvoudig maar loffelijk voldaan, Even zoo volvoerde hij, als Leeraar zijner Gemeente, den volgenden zondag zijne taak. Ten opzigte der tekstverklaring moge deze of gene van hem verschillen, (openb. XVII:14 nam hij tot tekst;) maar wil men, gelijk hij toch ook vergunt, denzelven beschouwen als motto, zoo vinde het niemand ongepast, dat hij, ten slotte van het Feest, gesproken heeft van krijg tegen het Lam, - overwinning door het Lam en die met Hem zijn, en daarin het Lam als den Heer der Heeren, den Koning der Koningen doet eerbiedigen. - De opzettelijk voor deze gelegenheid vervaardigde Gezangen zijn zeer doelmatig.

[p. 330]

Leerredenen, gehouden te Leeuwarden, op het derde Eeuwfeest der Kerkhervorming. Te Leeuwarden, bij J.W. Brouwer. 1818. In gr. 8vo. 170 Bl. f 1-8-:

Men verlangde ook bijzonder voor Vriesland een blijvend aandenken der viering van den Gedenkdag; en deze bundel Leerredenen is daartoe uitnemend geschikt, en tevens een treffend blijk der broederlijke zamenstemming van Leeraren en Gemeenten der onderscheidene Protestantsche Genootschappen. De Luthersche Predikant freijer begon den 31 Oct. de viering van het Feest, en sprak over de tijden van duisternis vóór, en de herstelling des lichts door luther en anderen, waarbij hij doelmatige lessen voegde: Rom. XIII:12 was de tekst. De Doopsgezinde Leeraar brouwer volgde hem des zondags treffelijk op, 1 kor. II:11 behandelende: de keuze dezer woorden geeft reeds geheel den geest op van het doelmatig geschiedkundig verslag^(*) De Leeraar delprat sprak, in de Fransche taai, allezins gepast, en wijst op de vervulling der belofte Matt. XXVIII:20^b. Op den, hem eigenen, krachtvollen, hartindringenden toon, duidelijk, overtuigend, en vol van den echten, edelen geést, predikte lobrij, naar aanleiding van Eph. V:8. Hij teekent de duisternis, en daarop het licht, (het godsdienstig onderwijs als doorgaans nu menigvuldig en goed) - wijst aan, hoe de Heer der Gemeente deze verandering bewerkte, en sluit met ernst en liefde. De Hoogleeraar van hengel trad des avonds op, en eindigde de plegtigheid; zijne korte, welsprekende toespraak, bij welke hem openb. I:6 ten leiddraad was, werd afgewisseld door uitvoerig, doelmatig beurtgezang, zoo door bijzondere Koren, als door de Gemeente; welk zangstuk door Mr. g. de wal vervaardigd is. Wij geven den laatsten fraaijen beurtzang ter proeve:

(*) Bl. 61. reg. 6. stieten wij op eene druksout, alwaar susschen: Hoe mogen dan, het woordje wij is uitgelaten.

[p. 331]

 

Weggevlogen

 

Voor onze oogen

 

Is de feestelijke dag,

 

Die den luister

 

Uit het duister

 

Heerlijk eens verrijzen zag.

 

 

 

Vreugdegalmen,

 

Dankbre psalmen

 

Klonken tot des Eeuw'gen eer.

 

Aller tongen

 

Prezen, zongen

 

Jezus liefde, magt en leer,

 

 

 

Weggevlogen

 

Voor onze oogen

 

Is de dag van 't Christenfeest.

 

Vreugde schenken

 

Zal 't herdenken

 

Aan den Godgewijden geest.

 

 

 

Daagt hij weder,

 

Straalt hij neder

 

Op het nakroost, dat hem beidt,

 

Dan vergader'

 

Voor den Vader

 

Zich de gansche Christenheid!

 

 

 

Één gevoelen,

 

Één bedoelen

 

Wone dan in aller geest!

 

Vrij van twisten,

 

Viere elk Christen,

 

God ter eer, het vierde feest!

Een hartelijke Klaagzang van Ds. brouwer ter nagedachtenisse van den braven lobrij (nog vóór de uitgave van deze Leerredenen der Leeuwarder, Gemeente en der vaderlandsche Kerke door den dood ontrukt) gaat dezen bundel voor. Het geeft ons genoegen, te kunnen melden, dat het godsdienstig publiek binnen kort eene verzameling van eenige Leerredenen, uit de nalatenschap van dien getrouwen en waardigen Evange-

[p. 332]

liedienaar, te wachten heeft, waarvan, zoo wij wél onderrigt zijn, de Eerw. krom, te Gouda, de uitgave bezorgen zal.