Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1818

Het Kerkbestuur, door den Eerwaardigen Heer J.J. Scholten, President van het Provinciaal Kerkbestuur van oord-Braband en Predikant te Breda, voorgesteld in zijn werkje tegen de Voortreffelijkheid van de Leer der R.G. Kerk, geschetst door J.G. le Sage ten Broek, beoordeeld en wederlegd, en daartegen het Kerkbestuur der Roomsch-catholijke Kerk opgegeven en gestaafd, door Joannes Bramer, Roomsch-catholijk Pastor te Borne. Te Deventer, bij J.W. Robijns. 1817. In gr. 8vo. f 1-4-:

Eindelijk ontvangen wij dan toch eens een verdedi-

[p. 285]

gingsschrift voor den Heer ten broek, hetwelk der lezinge niet onwaardig is, en waaruit men dan toch zien kan, wat een man van belezenheid en kunde ten voordeele van het Roomsch geloof kan aanvoeren, voor zoo ver het voorname punt, onfeilbaarheid aan den Roomschen stoel verbonden, betreft; en ware dit vertoog geschreven met eene wat minder scherpe pen, wij zouden den schrijver dank zeggen, daar wij alsdan zouden meenen, dat men al het vroegere ter zijde schuiven kon, en eene bezadigde opgave der tegenredenen des Protestants, door den Heer scholten of een' ander', misschien wel ons een' grooten stap verder zou helpen tot wederzijdsche toenadering, en niet alleen het dragen van elkander in liefde, maar zelfs van wederzijdsche achting. Dan, na al het geschrijf van en voor en tegen ten broek, was het openen van eenen weg tot geheel koelbloedig onderzoek, sine ira et studio, niet te wachten, en kunnen wij eenen Roomschen geestelijken hier en daar een bitter woord wel ten goede houden; hoezeer wij het echter bejammeren, dat, hier in Holland voor het minst, door des Notaris bemoeijingen, de geest van wederzijdsche toenadering, en het uitzigt op nog eindelijk mogelijke verbroedering, ruim eene halve eeuw is teruggezet.

Het is er echter ver van daan, dat wij in ons Protestantsch geloof door den Heer Pastor bramer ook maar eenigzins aan het wankelen zouden gebragt zijn. Alleen, meenen wij, hij blijkt een man te zijn, met wien te spreken en te redeneren is, en hij wil voet bij stuk houden. Zijne verhandeling is ordelijk. Eerst toetst hij het beweerde van scholten omtrent de Priesters en Profeten van het O.V. 2) Tracht hij het kerkbestuur, dat deze voor het goede en bijbelsche houdt, te wederleggen, als onschriftuurlijk en onvoldoende. 3) Dan zoekt hij dat der R.K. kerk te staven, als noodzakelijk en bijbelsch. 4) Verder handelt hij van het Opperhoofd, dat hij bij dat bestuur erkent. 5) Zoekt de altoosdurende opvolging dezer Opperhoofden te be-

[p. 286]

wijzen. 6) En besluit alles met een betoog van de onfeilbaarheid der R.K. kerk. - Wij kennen gaarne der R.K. afdeelinge der Christenheid het regt toe, om derzelver bijzondere meening over den Paus en het eenhoofdig kerkbestuur voor te dragen; en, alhoewel vast overtuigd, dat Jezus en de Apostelen te dezen aanzien de vrijheid der Christenen aan geene banden gelegd hebben, en alleen bevelen, dat alles eerlijk en met orde geschieden zal, zoo willen wij het voor en tegen gaarne toetsen, en het: Iliacos intra muros peccatur et extra, is ons wel voor den geest; ook voelen wij, dat men de gepretendeerde onfeilbaarheid der kerk ook nog wel eenigzins anders zou kunnen voordragen en wijzigen, dan deze R.K. Priester hier doet, en wel alzoo, dat deze leer voor den Protestant nog minder stootend, en voor de geloofs- en zedeleer minder gevaarlijk was; alles tot Goddelijk gezag der H. schrift terugleidende, en Paus en Conciliën geheel aan J.C. en zijn heilig woord bindende. Dan, zelfs bij de lezing van dit boekje, bleek het ons, helaas! dat die tijden nog niet zeer nabij zijn, waarin en het eenhoofdig en ieder ander bestuur in de Christelijke kerk, niet in schijn, maar wezenlijk en in alles, zich eeniglijk rigten moeten naar den alleen onfeilbaren regel, en ieder, in gemoede en naar zijn geweten, zich houden wil aan het stellig woord van den Heer. Zoo de Heer scholten of eenig ander Protestant de pen mogt opvatten tegen dit werkje van bramer, hopen wij, dat alles kort, en met aanwijzing der echte bronnen voor iedere aangevoerde daadzaak, geschieden zal. Het voor en tegen sta nevens elkander, en het Christelijk gevoel voor waarheid en zedelijkheid beslisse!

Wij houden onze talrijke tegenbedenkingen hier gaarne terug, en zien verlangend te gemoet, dat de Heer Pastor bramer ons zijne jongens uit de kinderleer op den hals zendt, die ons (Letteroefenaars), gelijk hij belooft, overtuigen zullen, dat wij, in onze beoordeelingen van het geschrijf des Naaldwijkschen Notaris,

[p. 287]

gelasterd hebben, hetgeen wij niet kennen; maar wij hopen, dat de Heer Pastor in persoon die jonge lieden zal opleiden, en bij de hand zijn, om hen voor hunne broek te komen, wanneer zij te veel met de koten, de knikkers en de ballen mogten gespeeld hebben, en daardoor, als het op stuk van zaken aankwam, met hunnen mond vol tanden stonden; met de bedreiging van welke vermakelijke correctie wij eenen R.K. geestelijken het vernuft zijner kweekelingen in de kinderleer eens hoorden opscherpen. - De Heer Pastor bramer houdt zeker dit ons waarachtig gezegde voor laf en onedelmoedig. Maar waarom moest hij ons ook, als een jongen, met jongens dreigen? En daarenboven, als wij gelijk met gelijk vergelden wilden, zouden wij voor hem eens het een en ander uit de Sermoenen van broêr Cornelis afschrijven, waartoe wij ons wel geregtigd rekenen jegens hem, die ons een' brok uit eene Eeuwrede, vóór zeventien jaren in de Domkerk te Utrecht gehouden, naar het hoofd smijt.