Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1818

Vrouwelijk Gemoed en Vrouwelijk Leven. In Karaktertrekken, Schetsen en Opmerkingen. Door Frederik Ehrenberg. Uit het Hoogduitsch. Te Amsterdam, bij J. van der Hey. 1817. In gr. 8vo. 318 Bl. f 3-12-:

Het Godsdienstig Huisboek enz., en Louize's genoegelijke uren op het Land, heeft den waardigen ehrenberg een aantal vriendinnen en vrienden ook hier te lande bezorgd; de Eerw. verwey vond zich hierdoor ter vertaling van nog andere in denzelfden geest geschrevene werken van denzelfden man opgewekt, en terwijl hij eene verbeterde en vermeerderde uitgave van een vroeger en uitvoeriger geschrift over het karakter en de bestemming der Vrouw wilde afwachten, geeft hij dit tegenwoordig geschrift, door den beroemden ewald in zijn Huwelijksleven naar waarde aangeprezen, en waarvan de innerlijke waarde een voldoende waarborg is, dat het ook onder ons druk gelezen worden en nut stichten zal. De eerste Afdeeling levert 13 schetsen uit de Bijbelsche geschiedenis. Maria, de moeder van jezus, geeft aanleiding tot de teekening der lieftalige en gelukkige vrouw, en van het vrouwelijk berusten, het moederlijk gevoel, de moederlijke smart, en de moederlijke berisping; salome tot eene schets der vrouwelijke ijdelheid; de Cananesche vrouw tot die van vrouwelijke zedigheid; maria, de zuster van lazarus, tot soortgelijke van vrouwelijke vereering, en zij en hare zuster tot eene beschouwing van bekrompene en veredelde huisselijkheid; terwijl de boetvaardige zondares uit de Evangeliën de diepe aandoeningen des harten bij de vrouw teekenen doet. Alles waar en voortreffelijk, uitlokkend, leerzaam, vol welverdienden lof aan de schoone sekse, en, waar en zoo als het behoort, teregtwijzing en berisping, maar op die wijze en in dien toon, gelijk men eene beschaafde vrouw, met hoop op goed gevolg, berispen mag. Echter het Bijbelsch voorbeeld is, naar het ons voorkomt, hier en daar een weinig gedron-

[p. 258]

gen; maar kon dit ook wel anders, bij zoo korte karaktertrekken en berigten, als de geschiedenis slechts aanstipt? De tweede Afdeeling geeft 7 vrij ontworpene teekeningen: vrouwelijke neiging om zich mede te deelen, - vrouwelijke vriendschap, - vrouwelijke vreugde, - de vrouw in het ongeluk, - gemeene en edele trotschheid der vrouw, - vrouwelijke ligtzinnigheid, - en de vrouw in de wereld. Tot eene kleine proeve nemen wij uit de zes de teekening over, hetgeen de Schrijver, daar hij van de natuurlijke ligtzinnigheid spreekt, (die hij in de woeste, de vlugtige, de vrolijke, de onbezorgde, de verstrooide, de goedhartige en de kinderlijke onderscheidt) van de vrolijke ligtzinnigheid zegt:

‘In louize's gemoed is het steeds lente en zonneschijn; hierom lacht de lente haar altijd in het bloemgewaad toe; alleen het aanhoudend slechte weder, en het gedurig zitten bij de moeder, komt haar wat ongelegen. In alles het liefelijke en bevallige te zien, het norsche en onbehagelijke te behandelen, alsof het enkel in de verbeelding bestonde, zich overal in het schoone en goede te verheugen, en niets ongenoten te laten, wat het leven aangenaam maakt, dit is hare levenswijsheid; maar zij wil niet weten, dat dit eene bijzondere wijsheid is. Overal vindt zij voedsel voor hare vreugde, zonder hetzelve op te zoeken; de verbeelding doet het ontbrekende daarbij.

Zij leeft voor het oogenblik; het valt haar niet in, dat hetzelve hare vreugde medeneemt, of zij verwacht, dat het volgende oogenblik wel weder iets nieuws aanbrengen zal. Zij maakt er geen werk van, om zuinig te wezen in hare vermaken, en iets voor het vervolg te sparen, om er zoo veel te langduriger genot van te hebben; echter gevoelt zij zich ook niet in de verzoeking, om paal en perk te overschrijden, waardoor het vermaak zichzelf bederft, en in bittere smart verandert. De onschuld waakt over hare vreugde; zij kent geene woeste, dolle, luidruchtige vreugde; zij heeft geen denkbeeld, dat in het vermaak iets onzedelijks kan zijn, omdat er in het hare niets van dien aard geweest is. Er is niet veel noodig om haar vermaak te verschaffen, dewijl zij gevoel voor hetzelve heeft; eene bloem, een blik op den blaauwen hemel of op het bonte veld, het ontmoeten van een geliefd mensch kan haar verrukken: als zij eene kleinigheid ontvangt, als zich een nieuw tooneel voor hare zinnen

[p. 259]

opdoet, jubelt alles luide in hare ziel. Elke gedachte, ieder beeld van hare verbeelding is een kind der vreugde; elke gewaarwording wordt een lied, elke beweging een vrolijke dans; zij kan echter ook stil en tevens opgeruimd zijn, maar niet lang.

Zij heeft nog niet veel anders gedaan, dan hetgene haar inviel en wat zij gaarne deed, en dit was zelden berispelijk. Zich eerst lang te bedenken, eer men iets doet, de daad naauwkeurig naar regels af te meten, en te bedenken, wat er wel uit zou kunnen voortkomen, dat noemt zij grillen en kuren te hebben. Oude wijze lieden schudden wel eens het hoofd over hetgene, dat zij doet, en krijten het voor kinderachtig uit; maar gulle menschen zien het gaarne, en houden daarom veel van haar, en zij bekommert zich weinig, wat de ouderwetsche vrouwtjes zeggen. Zij houdt niet van ernst, niet omdat zij deszelfs beoordeeling en berisping schuwt, maar omdat zij geene donkere gezigten dulden kan. Op haar gelaat schittert altijd de glans der vreugde, en waar zij komt, brengt zij dezelve met zich; daar openen zich alle harten, en alle oogen staan helder. Men moet niet van haar eischen, dat zij zich de menschelijke ellende sterk zal aantrekken; intusschen helpt zij, waar zij kan. Nog is alles niet ontwaakt, wat in haar gemoed ligt; nog zijn haar de ondervindingen onbekend, welke het menschelijke hart diep kunnen kwetsen. Mogt ook dán, wanneer alles eens in het volle leven staat, de vreugde en vrolijkheid niet van haar wijken! Zij zal haar binnenste ligt voor de liefde openen, omdat zij daarin eenen hemel meent te zien; hierom zal zij ligt door dezelve bedrogen en van haren vrede beroofd worden.’

‘Welke zijn echter de middelen, waardoor men maken kan, dat de vrouwelijke ligtzinnigheid onschuldig blijve, en dat zij de gevaren, die haar bedreigen, ontwijke? Alleen door aan te kweeken, hetgene de natuur zelve daartegen bestemd en aangeboden heeft, door deugd, godsdienst en liefde,’ enz.

De man en de jongeling mogen door alle deze schetsen leeren het vrouwelijk goede opmerken, waarderen, uitlokken en leiden: de vrouw en het meisje zullen door dezelve opmerkzaamheid op en echte waardering van haarzelve opdoen, en zich krachtig voelen opgewekt tot verbetering en veredeling. Beiden zijn den Schrijver en Vertaler dank schuldig.