Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1818

School van Wijsheid en Deugd. Een nieuw Geschenk voor de Jeugd, uitgegeven door J.L. Ewald. Naar den tweeden druk, uit het Hoogduitsch. Te Amsterdam, bij J. van der Hey. 1817. In kl. 8vo. XII. 174 Bl. f 1-10-:

Niet, dat de naam van ewald alléén ons bewoog; maar met volle overtuiging raden wij der jeugd, deze school van wijsheid en van deugd binnen te treden, en de lessen, die aldaar gegeven worden, wél te onthouden en te behartigen. Uit de aanprijzende woorden, welke ewald der Hoogduitsche uitgave voorafzendt, en die ons in het voorberigt voor de Hollandsche vertaling worden medegedeeld, blijkt ons, dat deze verzameling van verhalen voor de jeugd van eenen man komt, die geld noch roem begeert, ja zelfs niet eens verkiest genoemd te worden, maar slechts in stilte en zonder eenige aanmatiging in zijnen kring goeds poogt te stichten. Dit is nu wel geen volstrekt beslissende waarborg voor de deugdelijkheid van het werkje; maar het bevat toch veel grond tot aanbeveling.

De inhoud van het boekje prijst zich intusschen zelf aan. Hij bestaat uit fabelen en vertellingen, de onderwerpen meest uit de natuur ontleend. Bij de lezing ons getroffen gevoelende door de eenvoudige voorstelling der waarheid, het lieve van den stijl, en het gewigt der voorgedragene onderwij-

[p. 134]

zing, vraagden wij bij ons zelve, of het niet de beste aanbeveling voor werkjes van dezen aard zou wezen, wanneer ook volwassenen dezelve met vermaak lezen. Het is dan een bewijs, dat de voorstellingen voor het menschelijk hart berekend, en vrij zijn van die lafheid, die wel eens met eenvoudigheid wordt verwisseld. Is niet, b.v., ook voor den rijperen ouderdom treffend het navolgend voorstel van de uitmuntendheid van den mensch boven het redelooze dier: ‘Zie,’ zeide de vader tot zijn zoontje, bij de beschouwing van een zuigend lammetje, ‘toen gij geboren werdt, laagt gij in den schoot uwer moeder, en zuigdet aan hare borsten, even als dit lam, en gij sluimerdet eenige maanden lang. Maar nu staakt gij uw hoofd omhoog, zaagt van de borst opwaarts, en lachtet uwe moeder aan - daartoe is dit lammetje niet in staat. En na verloop van eenige maanden herkendet gij de moeder boven alle anderen, lachtet haar toe, en strektet de handjes naar haar uit - ook zulks vermag dit lammetje niet. En toen er weder eenige maanden verloopen waren, herkendet gij ook uwen vader, keerdet uw klein aangezigtje van de moeder af naar hem toe, en zeidet nu: vader! moeder! - daartoe is het lammetje niet in staat. Het gaat met zijn hoofd naar den grond gebogen; maar gij zijt in staat, om niet alleen uw aangezigt naar de aarde te rigten, maar het ook opwaarts naar den hemel te heffen, en de liefde groeit bij u aan. Zoo groeit ook de kennis aan. Weldra zult gij insgelijks het gelaat der natuur aanschouwen, zoo wel als dat van uwen vader en van uwe moeder.’

Hetgeen deze opstellen boven vele andere vooruit hebben, is, dat men dezelve best den kinderen zelve voorleest of verhaalt, en dat zij uitnemend geschikt zijn, om den raad van ewald daarbij te volgen, dat men, namelijk, den kinderen den zin of het oogmerk van het verhaal laat raden, er nu en dan eene andere uitkomst van verdicht, acht geeft, wat zij daarvan zeggen, en hun vrage, of de uitkomst wel zoodanig heeft kunnen zijn? Men moet ook, voegt hij er bij, de vertellingen niet met breedsprakige zedelessen doen verzeld gaan, maar de zedeles uit het verhaal zelve laten voortvloeijen, zonder verdere vermaning of waarschuwing; de toepassing aan hun zelve overlatende, die zij zeker beter maken, dan men hun dezelve voorprediken kan.

Het boekje is alzoo bijzonder, immers zoo de kinderen

[p. 135]

nog jong zijn, voor de ouders, opdat deze verhalen en uitbreiden, op velerlei wijze geschikt, (en daarna geve men het dan den kinderen ten geschenke) hetgeen reeds daaruit blijkt, dat ieder opstel kort is, als waardoor dit deeltje reeds meer dan zeventig verhalen bevat.

De stukjes, getiteld: Het Koningsland, Het Testament, De Tuin, De Wetgeving, Het vaderlijk Gebod, en De goede Koning, zijn zeer geschikt tot kinderlijke voorbereiding op het bijbelsch onderwijs. Het laatste geeft indrukken tegen den sektengeest.

‘Ga dan getroost’ (zeggen ook wij den Hoogduitschen Uitgever en den Vertaler na) ‘ga dan getroost de wereld in, eenvoudig, maar nuttig boekje! Onderrigt, vermaan, en waarschuw overal, waar gij komt! Dring in het hart der moeders, en door hetzelve in het hart der kinderen! Naar u taste het kind bij elken stillen avondstond, brenge het zijner moeder, om het daarnit iets te vertellen, en luistere met ingespannen aandacht naar het verhaal! Vermaak, terwijl gij onderrigt, en onderrigt, terwijl gij vermaakt! Hij, die het zaadkorreltje in de aarde zegent, zal ook het geestelijke zaad zegenen, dat gij in der kinderen harten hebt uitgestrooid.’

Wordt onze wensch van een goed onthaal van dit lieve, schoon vertaalde, boekje, hetwelk met eene fraaije titelprent is versierd, vervuld, dan zal er nog een tweede stukje volgen, waarmede dit werkje, voor welks overbrenging in onze taal wij den bekwamen goede hartelijk danken, compleet zal zijn.