Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1818

Het Grondbeginsel der Protestantsche Kerk getoetst aan de Rede en Openbaring, in eene Leerrede over Matt. XXII:35-46. op den 17den Zondag na Pinksteren, door J.W.A. Muller, R.C.P. en Pastoor te Deventer. Te Deventer, bij J.W. Robijns. 1817. In gr. 8vo. f :-10-:

Ik zeide onlangs mijnen vriend, die mij zekere gedrukte wet van onzen Koning gaf, en meende, dat ik die nu maar lezen moest, om behoorlijk te worden ingelicht ten aanzien der zaak, waarin ik hem raad vroeg: ‘dat ik dit niet voldoende vond, maar meer en nog iets anders verlangde.’ Verwonderd vroeg hij: waarom? ‘Wel,’ was mijn antwoord, ‘alle inwoners van het Rijk hebben die wet niet in handen, en, al hadden zij dezelve, er zijn er onder hen, die het Nederduitsch niet verstaan; - velen kunnen ook niet lezen, en, hetgeen zij al lezen, ook niet begrijpen. Daarbij, de wet lezende, blijkt mij niet, dat de Koning zelf alles artikel voor artikel heeft geschreven, of gedicteerd aan den Minister. Er staat ook niet, dat Zijne Majesteit het zich heeft laten voorlezen; om te zien, of zijne meening wel goed getroffen zij. Ook is er geene lijst bijgevoegd, uit hoeveel artikels, woorden en lettergrepen de wet, en hetgeen vooral daarin belangrijk is, be-

[p. 64]

staan moet; hetgeen ik vooral noodig houde, omdat er hier en daar wel iets in voorkomt, dat van zelve spreekt, of dat ik begrijp van minder belang te zijn. Aan het slot staat ook niet: dit is nu alles, wat Zijne Majesteit omtrent deze zaak bepaalt en beveelt. De Koning heeft ook niet gezorgd, dat deze wet, onder zijn opzigt, in alle talen is gesteld, noch ook, voor het minst, een zeker kenteeken aangewezen, waardoor hij, die geen Hollandsch verstaat, van het rigtige der overzetting kan zeker zijn. Eindelijk kan ik het origineel handschrift niet inzien; en de Koning zegt ook niet, dat en waar het zal bewaard worden, opdat men het, bij twijfel aan vervalsching of drukfout, kunne raadplegen. Ook lees ik wel, dat deze wet moet gepubliceerd en geaffigeerd, maar niet, dat zij beschreven, gedrukt en gelezen moet worden. Redenen, waarom ik meen, dat, hetgeen gij mij daar in handen geeft, geenszins het voldoend, best en eenig veilig middel is, om mij den wil des Konings te doen weten. Ik houde Zijne Majesteit voor te verstandig, te magtig en te goed, dan dat hij geenen anderen kengrond van zijnen wil aan zijne onderdanen zou geven.’ - Mijn vriend trok de schouders op, en, mij met medelijden aanziende, meenende dat ik niet wel bij mijne zinnen was, gaf hij zijne gronden niet op, waarom hij meende, dat de Koninklijke wet voldoende en alleen voldoende was, welke ik anders eens even kort en bondig zou hebben omvergestooten, als de Eerw. muller, in deze Leerrede, het Grondbeginsel der Protestantsche Kerk omverstoot. Daar nu gezegde vriend een Roomsch-katholijk is, en met deze Leerrede (geheel op die leest geschoeid) zeer hoog loopt, ben ik grootelijks geregtigd, op mijne beurt de schouders op te trekken, en te twijfelen, of het bij hem in de bovenste verdieping wel volkomen rigtig is. - Ziet daar het berigt van den man, wien de Redactie dit stukje ter beoordeeling zond!

Men moet echter den Eerw. muller het regt doen van te zeggen, dat hij in zijne redenering voet bij stuk

[p. 65]

houdt, en dat geheel zijne Leerrede den toon heeft van bescheidenheid en liefde. Hij kenmerkt zich hier als een achtingwaardig en verlicht Geestelijke, de gevoelens zijner Kerke toegedaan, en gematigd in zijne denken handelwijze jegens anderen. Hij acht ook den Bijbel hoog; hij vervult ook bij zijne Gemeente de behoefte aan onderwijs en verklaring; ja misschien, zegt hij, vinden wij in den Bijbel alles, wat wij noodzakelijk weten moeten om zalig te kunnen worden, wanneer wij alles lezen, wanneer wij alles verstaan kunnen, wat wij lezen. En de waardige Geestelijke verblijdt zich daarom zeer over de verspreiding van den Bijbel in allerlei talen, enz. Met zulk eenen man is alzoo te spreken en te handelen, naar het schijnt. Maar wat is dan toch hier het verschil tusschen hem en den Protestant? Is hij misschien in den waan, dat wij het mensch, dat niet lezen of denken kan, verklaren met eenen Bijbel geholpen te zijn? dat wij rede, en handleiding, en onderrigt wegwerpen? Of is het zijn gevoelen, dat geheel geene Goddelijke openbaring mogelijk, immers voldoende is? Het laatste wil hij vooral niet. En, voor het overige, zullen wij er wel achter komen; 's mans volgende Leerrede is reeds op de pers, waarin hij een middel zal aanwijzen, hetwelk den toets der rede en openbaring kan doorstaan, en hetwelk te eenemale voldoend en geruststellend is. Wij zullen niet nalaten, van die aanwijzing verslag te doen, zoodra ons dezelve ter hand komt. Inmiddels mogen wij ons maar, zoo goed en zoo kwaad wij kunnen, met den Bijbel behelpen, waarin toch, naar 's mans eigen gevoel, misschien alles is, wat wij behoeven, zoo wij maar lezen en verstaan kunnen. Wij zullen daartoe ons best doen, en ons dagelijks oefenen; daarvan door het tegenwoordig betoog: ‘De Bijbel alleen is niet - de Bijbel alleen kan niet zijn, de kenbron der geopenbaarde waarheden des Christendoms,’ juist niet grootelijks afgeschrikt.