Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1817

Geoiste merriemelk, op nieuw, als genees-middel tegen de longtering, aanbevolen.

(Medegedeeld door den Hofraad Dr. schwabe, te Weimar.)

In een, onlangs te Petersburg verschenen, werk: Les Tatares Nogais, par le P. de gouroff, vindt men bladz. 68 de navolgende waarneming, welke ik waardig keur, om aan mijne ambtgenooten, die dit belangrijke werk niet mogten kennen, openlijk mede te deelen. Vooral verzoek ik die Geneesheeren, welke, in de nabijheid van groote stoeterijen wonende, eerder de gelegenheid hebben om dit middel te beproeven, eenige oplettendheid daaraan te besteden. In de Verhandelingen van het natuur- en geneeskundig Gezelschap te Moskow, vindt men een opstel van c.j. höberbein, over het gebruik van de koumiss, of gegiste merriemelk, als geneesmiddel. Nadat de schrijver, in den jare 1772, den veldtogt in Moldavië en Wallachijen als Heelmeester had bijgewoond, werd hij van onderscheidene

[p. 560]

zware ziekten aangetast, welke eene longtering ten gevolge hadden, die van hevig hoesten, bloedspuwen, hectische koortsen, slapeloosheid en andere toevallen verzeld was, en eene spoedige ontbinding deden vreezen. In dezen wanhopigen toestand overreedde hem de bevelhebber van het Regiment, waarbij hij diende, om zijne toevlugt te nemen tot een middel, hetwelk hemzelven van zulk eene ziekte had genezen, waarin alle andere pogingen der kunst vruchteloos waren geweest. Dit was de koumiss. In het laatst van April, in den jare 1792, begon höberbein, bij eenen gepasten leefregel, dit middel te gebruiken; en omtrent het einde des najaars waren zijne krachten in zoo verre hersteld, dat hij, als te voren, zijn beroep weder kon vervullen. - Uit zijne Verhandeling over de koumiss zal ik het belangrijkste mededeelen.

Tot de bereiding van de koumiss behoort niets anders dan merriemelk en zuurdeeg. Het zuurdeeg moet liefst uit roggemeel bestaan; hoewel men, bij gebrek daaraan, ook iets anders soortgelijks kan nemen. Men giet 16 pond laauwe merriemelk in een houten vaatwerk, en legt het zuurdeeg, in linnen gewikkeld, daarin. Het wel toegedekte vaatwerk plaatst men in eene warmte van 24 tot 26^o. Reaumur, tot dat de melk eenen wijnachtigen, aangenamen en ligtzuren smaak krijgt. 16 tot 20. uren zijn hiertoe toereikend. Plaatst men deze vloeistof in eene grootere warmte dan de opgegevene, zoo gaat zij te spoedig uit de wijnachtige in de zure gisting over, en dan kan zij niet meer gebruikt worden. Is de wijnachtige gisting voltooid, dan schept men met een' lepel de boven op drijvende en andere vette deelen af, en zeeft de vloeistof zorgvuldig door. Dan wordt dezelve gedurende een uur langzaam omgeroerd, op flesschen gedaan, en goed gekurkt op eene koele plaats bewaard. In plaats van zuurdeeg, kan men ook deze vloeistof zelve bezigen, wanneer zij maar eens tot gisting is overgegaan. Wanneer men de gegiste melk met de vette deelen vermengt, in plaats van deze weg te nemen, en de-

[p. 561]

zelve dan eenige uren langzaam schudt, zoo heeft men eenen zuurachtigen, zeer aangenamen drank, en deze is eigenlijk de koumiss der Tartaren; maar dezen kunnen slechts zulke menschen verdragen, welker spijsvertering niet verzwakt is, omdat hij veel voedzamer is.

De merrien, van welke men de melk gebruiken wil, vorderen eene bijzondere oplettendheid. Zij moeten van middelbare jaren zijn, en mogen niet van hare veulens gescheiden worden; men moet dezelven nacht en dag op vette weiden laten grazen, en mag haar noch hooi noch haver geven. De geschiktste maanden tot het gebruik van de koumiss zijn Mei, Junij en Julij. Wanneer men zich van dit middel in den winter wilde bedienen, moet men aan deze dieren het beste hooi, een weinig haver, en eene matige beweging, waardoor zij niet in het zweet geraken, geven.

Voor het overige is het met de koumiss, als met het gebruik der mineraalwateren. Gebruikt men dezelve, bevrijd van alle inspannende bezigheden, op het land, zoo bevordert men grootelijks de uitwerking, welke men bedoelt.