Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1817

De Kamtschatkasche honden.

Bij alle Siberische herdersvolken vindt men gansche kudden van honden, die de plaats van paarden, ginds en elders zelfs van postpaarden, vervangen; onontbeerlijk, evenwel, zijn dezelve in Kamtschatka, waar men ze niet alleen in stede van trekpaarden, die hier niet zouden kunnen voortkomen, voor de sleden spant, maar ook derzelver vel tot kleeding bezigt. In opvoeding en zeden van alle andere honden verschillende, terwijl zij ten aanzien van hunne vuilwitte of geelgrijze kleur op de groote Russische boerenhonden gelijken, en eene grootere gestalte, gelijk een grover haar, dan de zoogenoemde

[p. 526]

lange honden hebben, tot welke zij behooren, onderscheiden zij zich inzonderheid door hunne soberheid en snelheid. Hun voedsel bestaat des zomers uit den eersten den besten roof, bijzonder uit visch, welks kop zij, even als de beeren, boven de overige deelen verkiezen; des winters, in den werktijd, van October tot Mei, uit een mengsel van bedorven visch en berkenbast. Hunne vurigheid, echter, is zoo groot, dat zij zich dikwijls in den loop de leden verrekken, en hun haar door de hestige inspanning, waardoor hun het bloed naar de buitenste deelen gedreven wordt, eene roodachtige kleur bekomt. Op deze wijze legt een enkel mensch met vier honden, die gemeenlijk voor eene slede gespannen worden, op een' zeer slechten weg, van 30 tot 40, op een' goeden van 80 tot 140 wersten in éénen dag af. De gewone vracht van vier honden is van 200 tot 240 pond. Wanneer men weet, hoe bezwaarlijk paarden en andere groote trekbeesten in de ijsgewesten voortkomen, hoe ligt zij door de hooge sneeuw heenzakken en verzinken, en welk nut deze honden aanbrengen, die niet alleen over berg en dal, over beken en stroomen, en door de ongebaandste wouden springen, maar zelfs in die streken, waar onafgebrokene winterstormen ieder spoor uitwisschen, weten voort te komen, kan men de doelmatigheid van deze Kamtschatkasche post niet genoeg bewonderen. - De opkweeking dezer honden geschiedt aldus: Nadat de Kamtschadaal zulke jongen heeft uitgezocht, die zich door hooge pooten, lange ooren, een' spitsen snuit, een breed kruis en een' dikken kop onderscheiden, en al vroeg zekere vrolijkheid uitdrukken, snijdt hij ze, (want de teven worden enkel tot de voortteling gebezigd) en sluit ze in een donker hol, tot dat zij zes maanden oud, en voor eene proeve rijp zijn. Thans, met een' lederen rekbaren riem aan een' paal gebonden, en het lekker voedsel voor zich ziende, moeten de arme scholieren eene Hamletsche alleenspraak aanheffen, en, zoo zij hunnen honger willen bevredigen, met onbegrijpelijke krachtinspanning de riemen rekken. Zoodanige herhaalde proeven wijden hen tot hunne toekomstige bestemming in. Hierop worden zij, in gemeenschap met reeds afgerigte honden, voor eene slede gespannen, en door schrikwekkende voorwerpen aangespoord. Eerst nadat zij van tijd tot tijd uit hunnen kerker ontslagen, en aan het trekken zoo wel, als aan

[p. 527]

het bestuur van hunnen meester gewend zijn, beginnen zij hunne loopbaan als Kamtschatkaasch trekvee.

Nadat men de honden des zomers, dat is van Mei tot October, vergund heeft rond te zwerven, en in den omtrek der wateren door vischjagt en anderen roof zich naar welgevallen te verzorgen, begeven zij zich van zelf, door een instinkt gedreven, van de genotene vrijheid in de hun thans tot levensonderhoud noodwendige slavernij. Maar ook dan worden zij weder door eene wreede discipline tot hunnen dienst voorbereid; dewijl zij in hunne omzwervingen geenen leefregel gehouden, en doorgaans zulk eene vetheid bekomen hebben, dat hen dit tot trekken ongeschikt maakt. Zij worden alzoo, terstond na hunne terugkomst, door hunne gevoellooze meesters in de nabijheid der woning vastgebonden, en aan eene harde hongerproef onderworpen. Dag en nacht vervult hun anders zoo zeldzaam gehuil den ganschen omtrek; maar de Kamtschadaal laat hen niet eer los, dan wanneer zij uitgeput en van hun vet ontdaan zijn. Alsdan bekomen zij hunnen bedorven of gedroogden visch, en worden voorgespannen. - Gewoonlijk spant men twee aan twee voor eene slede; één echter, die het best is afgerigt, of de meeste talenten toont, gaat vooraan als leihond, en let op elken wenk zijns meesters. Het lederen tuig is geplaatst onder den hals of de bovenborst, en wordt met een' drie voet langen riem, bij wijze van streng, aan de slede verbonden; de halsband echter, waaraan zij paarswijze gekoppeld zijn, is met beerenvel bezet. De slede, die smal, lang en zeer ligt, maar toch sterk is, en welker boomen naauwelijks een duim dik zijn, bestaat uit twee kromhouten, waarop een doosvormige, uit dun, buigzaam hout zamengestelde, korf of bak rust. Hier zit de voerman, of dwars, gelijk de vrouwen doorgaans te paard zitten, of ruggelings, zijne voeten op eene kuip zettende, met een' langen, kromgebogen' stok in de hand, die hem tevens voor teugel en zweep dient. Aan deszelfs eene einde hangen ijzeren ringen, die als bellen van tijd tot tijd geschud worden, om de honden aan te sporen; het andere einde heeft eene ijzeren punt, om daarmede de slede in de sneeuw of op het ijs te besturen. De voerman is gewoon zijnen wil alleen door bewegingen te doen kennen: een slag op de slede beteekent regts, op de sneeuw links; en met ongemeene juistheid werpen de Kamtschadalen met den stok naar de honden,

[p. 528]

wanneer zij of op het gegeven teeken niet letten, of te snel loopen, en rapen dan denzelven te midden van den loop weder van den grond op. Maar het behoud des evenwigts is de grootste zwarigheid. Dewijl de slede, van wege hare hoogte en ligtheid, gemakkelijk omslaat, moet de voerman, naar eisch van omstandigheden, de tegenstrijdigste bewegingen regts of links maken, somwijlen bijkans regt overeinde staan. Slaat hij desniettemin om, zoo moet hij met alle magt zich ten minste aan de slede vasthouden, om den honden eene zwaarte te doen gevoelen, die hen tot stilstaan brenge, dewijl zij anders met ontzettende snelheid doorgaan.

Wanneer de honden worden aangespannen, steken zij allen den kop omhoog, en verheffen een weemoedig gehuil; maar zoodra de togt begint, verstommen zij eensklaps, en schijnen door honderd nukkige streken om strijd het geduld van den voerman te willen vermoeijen, of zijn leven in gevaar brengen; op de gevaarlijkste plaatsen verdubbelen zij hunnen snellen loop, en, om niet in eenen stroom of van een' steilen berg te worden nedergeworpen, ziet zich de voerman niet zelden genoodzaakt, de slede den woedenden honden prijs te geven. Alsdan vindt hij dezelve of verbrijzeld in het naaste dorp of in het geheel niet weder. Daarbij komt, dat, te midden van den snelsten loop, nu deze dan gene der honden terugspringt, om eene natuurlijke (hier echter, van wege den verpesten reuk, uit het bedorven voedsel voortspruitende, voor den neus des voermans schier ondragelijke) behoefte te voldoen: en dat zij zulks, als ware het opzettelijk, altijd een voor een doen. Overigens zijn zij treffelijke wegwijzers: in de dikste duisternis, die echter zeiden plaats heeft, en te midden der schrikkelijkste sneeuw- en ijsjagten, missen zij den weg niet; ja, zoodra hun meester, van wege te hestigen wind, buiten staat is voort te komen, leggen zij zich bij hem neder, om als 't ware door hunne natuurlijke warmte zijn leven te behouden. Houdt hij stil, om eene verren weg te voet terug te gaan, zoo gaan de honden bedaard nevens de op zijde geworpene slede liggen, en wachten zoo lang, tot hij wederkeert. Is er een storm op handen, dan graven zij zich tot schuilplaats holen in de sneeuw.

Ieder Kamtschadaal houdt ten minste vijf zulke honden na, die hij deels tot verzameling van zijn hout en zijne overige behoeften, deels tot zijne eigene reizen, deels tot ver-

[p. 529]

dere vervoering van reizenden gebruikt, wanneer insgelijks vier honden drie volwassene personen met eene pakkaadje van zestig tot zeventig pond kunnen vervoeren. - Overigens maakt de harde behandeling de Kamtschatkasche houden wrevelig. Zelfs na tien dienstjaren verwerven zij geen genadebrood, maar den dood. Zij zijn verre verwijderd van de toenadering en verkleefdheid hunner medebroeders in andere landen: streeling kennen en dulden zij niet.