Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1817

Iets, over het Drieburger mineraal-water.

Aan den Redacteur der Vaderlandsche Letterocfeningen.

Mijn Heer!

In uw verdienstelijk werk der Vaderlandsche Letteroefeningen voor Oct. 1816. No. XIII. bl. 615. vinde ik een Berigt aangaande het Schwalbacher Bron-water; in een vorig nommer heb ik met veel genoegen gelezen Iets over het Geilnauer Mineraal-water, door den kundigen M.D. f. van der breggen cz. opgegeven; en nu laatstelijk in No. XIV. voor Nov. 1816. bl. 662. over de waarde van het scheikundig onderzoek der minerale wateren; een zeer belangrijk vertoog, waaruit blijkt, dat werkelijk de Heeren Doctoren meer dan te voren indachtig zijn omtrent den aard der minerale wateren, en, het nuttig gebruik daarvan ondervindende, dezelve naar den aard der ziekten aan hunne lijders voorschrijven. In vroegere tijden waren de minerale wateren minder bekend. Spa, Aken en Pyrmont waren genoegzaam de eenigste bronnen, die bezocht werden; en zelden werden er hier te lande minerale wateren gedronken. Het Fachinger, toenmaals bekend onder den naam van Borneerwater, of Nassausch water, werd in warme zomerdagen met citroen en suiker als lekkernij gebruikt, maar niet als medicijn, zoo als het nu al veel bij graveel of zwak-

[p. 71]

ke maag wordt voorgeschreven. Onder deze voortreffelijke Bron-wateren is er één, dat, weinig bekend, echter zeer heilzaam is, en als zoodanig reeds bijna anderhalve Eeuw geleden beschreven is. Ik meen de Drieburger Mineraal-bron, weinig uren van Paderborn, en omtrent 600 treden van het stedeken Drieburg gelegen. Voormaals behoorde de eigendom van deze Bron aan den Bisschop van Paderborn, en derzelver minerale wateren werden voor rekening van de Domeinkamer verzonden en verkocht, tot dat de Baron van suntorpff, Brunswijksche Opperjagermeester, dezelve met alle aanhoorigheden in den jare 1782 kocht, (Driburger Taschenbuch, 1811, herausgegeben von Dr. w.a. ficker, f. 88) die alles heeft aangewend, wat tot gemak van het gebruik der wateren en baden dienen kan, nieuwe badhuizen en zalen gebouwd, wandelingen aangelegd, herbergen en logement in de badhuizen ingerigt, alwaar men, voor gematigde prijzen, kamers, bediening, ontbijt, middag- en avondeten, als ook allerlei wijn, bekomen kan. - Omtrent de deugden en het gebruik der wateren en baden, leze men Physicalisch Chimische Beschreibung des Gesundbrunnens zu Driburg. Hildesheim, 1783. Als ook j.d. brandis, M.D., Anleitung zum gebrauche der Driburger Baden und Brunnen. Munster, 1792.

Reeds was deze Bron vermaard in den jare 1668, hetgeen blijken kan uit de Monumenta Paderbornensia, p. 239, waarin de ziekten en ongemakken, voor welke dit mineraal-water toen reeds zoo heilzaam was, beschreven zijn. Nader heeft de vermaarde Chymist westrumb de bestanddeelen van dat Drieburger water vergeleken met het Pyrmonter en Meinberger, blijkens de hier nevens gevoegde Vergelijkingstafel, waaruit kundige Doctoren en Chymisten kunnen beoordeelen, voor welke kwalen hetzelve kan en behoort gebruikt te worden niet alleen, maar in hoe verre hetzelve, vooral door de meerdere hoeveelheid wuntersalz en vaste lucht, boven andere dergelijke Bron-wateren verkiesbaar is.

[p. 72]

Het is alhier even gemakkelijk te bekomen als het Pyrmonter, dat eveneens de Wezer tot Bremen afkomt, en men kan hetzelve in groote, middelbare en kleine flesschen krijgen, welke laatste verkieslijker zijn dan de grootere, dewijl men dan de hoeveelheden naar de zieken bepalen kan, en minder gevaar loopt van het vervliegen der bestanddeelen; daar de groote flesschen, te veel voor ééne portie zijnde, tot den anderen of meerder volgende dagen moeten bewaard worden, en daardoor veel van de kracht verliezen. - Ik ben, enz.

Vergelijkingstafel van het Drieburger, Meinberger en Pyrmonter Mineraal-water.
Bestand-deelen.	in 25 ℔ Drieburger-water.	in 25 ℔ Pyrmonter-water.	in 25 ℔ Meinberger-water.
	greinen.	greinen.	greinen.
Koolzuur ijzer.	33	15	8¾
Koolzure kalk.	175	125	142½
Koolzure bitteraarde.	7	+	+
Zwavelzure kalkaarde.	270	188	12½
Zwavelzure bitteraarde.	65	175	38¾
Zwavelzure soda, of glauberzout.	300	70	15
Zoutzure soda.	6	25	40
Zoutzure kalkaarde.	6	+	+
Zoutzure bitteraarde.	12	39	38¾
Harsachtige stot.	6	13	7½
Keiaarde.	+	2½	+
Aluinaarde.	+	+	+
	in 16 kubiekduimen water	in 16 kubiekduimen water	in 16 kubiekduimen water
Koolzuur gas, of vaste lucht.	28 kubiekduimen.	22½ kubiekduimen.	12 kubiekduimen.
Het met + geteekende is in de beschrijving niet bepaald.