Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1817

Ariston, of schildering van menschelijke grootheid van geest en goedheid van hart. Tot opwekking van deugd en vaderlandsliefde in jeugdige harten. Door J.C. Vollbeding. Uit het Hoogduitsch vertaald door G.C.S. Met negen koperen Platen. Te Dordrecht, bij A. Blussé en Zoon. In kl. 8vo. XII en 179 Bl. f 1-10-:

Het beklag van eene al te groote vermenigvuldiging van boeken voor kinderen is wel niet ongegrond; maar evenzeer, en met meer regt nog, kan men dit beklag doen over geschristen voor volwassenen, waaronder er dikwijls velen zijn van zoo weinig belang, dat wij niet weten, of wij ons meer bedroeven dan verwonderen moeten, dat dezelve koopers en lezers vinden. Jammer zou het echter zijn, indien daarom goede en nuttige boeken niet geschreven of niet gedrukt wierden; dit toch verergerde de schade en het kwaad: dit geldt dan ook de geschriften voor kinderen, en wij hopen maar niet, dat onder den grooten hoop een of ander goed en doelmatig werkje zal worden over het hoofd gezien. Op dezen Ariston maken wij daarom ook gaarne den kindervriend opmerkzaam. Wij vertrouwen, dat het oorspronkelijke, meer nog dan deze overzetting, zich allezins aanprijst. Zoodanige misstellingen, als wij b.v. bl. 28 vermoeden: ‘De prins, hoe vermoeid hij ook was, hoe veel hij ook had moeten uitstaan, verwachtte echter niet zoo de volkomene genezing zijner wonde, dat hij zijnen gewonen arbeid weder zou kunnen aanvangen,’ ontsieren den arbeid van den Heer of Mevrouw g.c.s. Ook stiet ons menige Germanismus; en het namiddags-ontbijt, dat bl. 37 bij herhaling voorkomt, klinkt desgelijks voor den Hollander vreemd. Wij moesten hierop wenken, omdat de Schrijver in de voorrede onder andere zegt (en dit had zijnen Vertaler tot bijzondere

[p. 481]

zorgvuldigheid moeten aanzetten): ‘In schriften voor de jeugd, die zoo menigmaal gewoon is, onregelmatigheden en eenen bedorvenen smaak na te volgen, moet billijk alles vermijd worden, wat den nog onzekeren gang der denkbeelden van jonge lieden op doolwegen leiden; wat de bevalligheid der voordragt schaden, en het ligchaam der woorden (wortkörper) geheel mismaken kan. Een werk, hetwelk men de jeugd in handen geeft, moet in alle opzigten een model zijn.’ (De overzetting is zelfs hier reeds geen meesterstuk.) Wat nu den inhoud van het werkje betreft, zoo verdient die allezins goedkeuring en lof. Het bevat, meerendeels korte, verhalen van velerlei inhoud en zedelijke strekking, naar de vatbaarheid der kinderen; en, hetgeen ons bijzonder beviel, het zijn alle voorbeelden van goede kinderen, door welke men de lieve jeugd tot het goede hier uitlokt. Aan het slot vinden wij enkele langere verhalen, en van eenen anderen aard, zoo al niet de bekende kleine Wolkramer, (een verhaal, dat men altijd met nieuw genoegen weder aantreft) dan echter het laatste, aangaande den afstand, het kloosterleven en den dood van Keizer karel den V, en de karaktertrekken van frederik den II; deze zullen echter ook den kinderen tot groot genoegen zijn. Wij zijn het eens met den Schrijver: ‘Eer een jongeling en aankomend meisje de wetten der zedeleer, en van het zedelijk goed van den geheelen mensch kunnen verstaan, moeten zij deze wetten reeds begrepen hebben, en, zich zelven [daarvan] onbewust, zich als 't ware naar eenen zekeren maatstaf hunner harten beheerschen.’ Men doe hun dan zoodanigen maatstaf hunner harten (dit klinkt zonderling, en wij vermoeden hier weder van den Vertaler een abuisje) door goede voorbeelden vormen, waartoe deze verhalen bij uitnemendheid geschikt zijn. De Schrijver erkent, dat eenige verhalen door hem uit andere kinderschriften ontleend zijn, hetwelk echter de waarde van zijn werkje niet hindert.