Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1817

[p. 453]

Gods Heiligheid verdedigd, en Abraham's vroomheid gered; of de opoffering van Isaäc geene ware gebeurtenis, maar een droom; in het uittreksel eener Kerkelijke Redevoering, gehouden op Zondag avond, den 9 Februarii 1817. door Carel Philip Sander, Oudsten Leeraar der Evangelisch-Lutersche Gemeente te Rotterdam, Honorair Medelid der Hertoglijk Brunswijk-Lunenburgsche Maatschappij te Helmstädt, enz. enz. Te Rotterdam, bij J. van Baalen. 1817. In gr. 8vo. 66 Bl. f :-12-:

Tot nog toe vonden velen met ons in de Bijbelsche geschiedenis, op den titel gemeld, weinig zwarigheid: wij bedachten den vroegeren toestand der menschen, zoo menig voorbeeld van menschenoffer, en het noodzakelijke misschien, dat de Jood iets aanwijzen kon, waaruit overtuigend bleek, dat hij niets minder dan de Heiden voor de Godheid overhad, en ook tot het grootste offer moest bereid zijn, had de Godheid niet van menschenoffer den meest verklaarden afkeer; en daar de uitkomst alles oplost, vonden wij niets Gode onbetamende in deze moeijelijke beproeving van eenen godvruchtigen vader, wiens vertrouwen en gehoorzaamheid hier zoo heerlijk uitkomt, en voor wien alzoo, zonder het moeijelijke en zware, dat hij het vaderlijk gevoel als overwinnen moest, en hier zelf het offer verrigten, de eisch slechts eene geringe beproeving geweest ware, enz. De Eerw. sander telt inmiddels een aantal, in zijn oog onoverkomelijke, zwarigheden op, (waar an echter deze ééne: dat Isaäc nergens wegens zijne onderwerping geroemd wordt, het meest ons nadenken heeft opgewekt) welke alle wegvallen, nu hij het verhaal verklaart een natuurlijke droom te zijn, in welken Abraham het bevel, dat wij vs. 2 lezen, voor een Goddelijk bevel, of voor eene Goddelijke openbaring, hield,

[p. 454]

en daaraan (niet anders dan in den droom) gehoorzaamde. De gronden, waarop dit gevoelen steunt, zijn, dit voelt men, deels inwendige, maar worden ook door andere aangedrongen: Het bevel begint met welaandan, of daarom; dus moet er iets zijn voorafgegaan, hetwelk een zelfgesprek zal geweest zijn, dat aanleiding tot den droom gaf. Profeten hadden doorgaans openbaringen in droomen. Vs. 3. doet het vroeg opstaan aan slapen en droomen denken. Hoofdst. XXI:12 berigt ons eene Goddelijke verschijning aan Abraham in een' droom, (enz. enz. want wij zouden letterlijk moeten afschrijven, daar wij slechts een uittreksel voor ons hebben.) Nu beantwoordt de Schrijver nog eene en andere tegenwerping, genomen uit de opoffering van Jezus, - hebr. XI:17. en jac. II:21. en lev. XIX:17, 18. vergel. met luc. XIV:26. Maar wij ontvangen hier nog meer: al aanstonds werden wij aangenaam verrast door de sprekende Ezelinne van Bileam, die wij hier op de eerste bladzijde ontmoeten, hoewel niet als een uithangbord. De Eerw. sander had namelijk, eenige weken vroeger, op verzoek, over dat beroemde dier een paar Christelijke leerredenen gehouden, en bij 2 petr. II:15 en 16 betoogd, dat men over den man en zijn zedelijk karakter niet ongunstig denken mag, ofschoon Petrus, Judas en Joannes het tegendeel schijnen te beweren, en num. XXII:20-35. leeren beschouwen als een droom. Nog wordt de hemelsche verschijning bij de geboorte van Jezus, luc. II:8 enz., als een droom voorgesteld en opgehelderd. Eindelijk wordt alles besloten met de opgave van het gevoelen van Prof. p.j. bruns over Isaäc's opoffering, hetwelk van dat van den Eerw. sander zeer verschilt.

Dit stukje is wel reeds zonder onze aanmelding in veler handen: omdat goede wijn geenen krans behoeft? zoo denken sommigen; maar anderen herinneren zich aan de mannen van Athene, en ook aan de zucht bij velen, om iedere ware of schijnbare aanleiding ter wegwerping van Bijbelleer en Bijbelgeschiedenis spoedig en

[p. 455]

gretig te behartigen; maar nog anderen, en ook wij, schrijven het grootendeels ook toe aan het loopend gerucht, dat er openlijk van den predikstoel tegen deze leerrede over Abraham gewaarschuwd is, hetwelk hier nu de voorrede nader vermeldt; en den uitroep: o sancta simplicitas! nemen wij hierbij gaarne over, vooral zoo deze waarschuwing geschied is eer de leerrede nog werd uitgesproken, en men daarna het stilzwijgen hield; welk stilzwijgen mij echter geenszins durven houden voor bewijs, dat zoodanige predikers en waarschuwers tot die zeer velen behooren, waarvan het Honorair Medelid der Hertoglijk Brunswijk-Lunenburgsche Maatschappij te Helmstädt enz. enz. getuigt, dat zij ten volle overtuigd zijn, en den druk van dit stukje verzocht hebben.