Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1817

[p. 426]

Geschiedenis der Staatsomwenteling in Nederland, voorgevallen in het Jaar 1813. Door Mr. Herman Bosscha, Hoogleeraar aan het Athenaeum Illustre, en Rector der Latijnsche Scholen te Amsterdam, enz. IIIde Stuk. Te Amsterdam, bij P. den Hengst en Zoon en J. van der Hey. 1816. In gr. 8vo. 323 Bl. f 4-18-:

De Hoogleeraar gaat met denzelfden, gelijkmatigen tred voort, als tot hiertoe. Het vierde hoofddeel, welk dit stuk opent, vermeldt den gelukkigen voortgang der omwenteling, tot op de plegtige inhuldiging van den Souvereinen Vorst. De Vorstin komt in het land; er worden toebereidselen tot de vestiging van eene grondwet gemaakt; verscheidene vestingen worden voor den vijand opgegeven, waaronder 's Hertogenbosch belangrijke stof van verhaal oplevert, als ook Gorinchem. Het vijfde hoofddeel behelst de aanneming van de ontworpen staatswet, en plegtige inhuldiging van den Souvereinen Vorst; met alle de belangrijke stukken en geschetste tooneelen, hiertoe betrekkelijk, gewis een schat en kleinood voor den nakomeling, waar hij, zoo wij hopen, met wellust op staren zal, als den hechten grondslag van het geluk, dat hij geniet. Het zesde hoofddeel heeft tot opschrift: afstand van napoleon, - lodewijk XVIII, Koning van Frankrijk, - de ontruiming der Nederlandsche vestingen; en verplaatst ons dus voor een' tijd op Franschen grond, waar de geheele bevrijding van ons vaderland werd voorbereid, of liever beslist. Dit hoofdstuk is niet het minst belangrijke, als een bedaard terugzigt en onpartijdige beschouwing van zaken, welke wij in der tijd met velerlei drift en vooringenomenheid hebben gehoord: de voortgang en teruggang der Verbondenen; hunne onderhandelingen met napoleon, die eindelijk toch geheel ter zijde geschoven, hoewel nog te gevaarlijk zacht behandeld werd, enz. Ook de toestand onzer vestingen, en door den vijand nog bezette streken, inmiddels, levert vele treffende tasereelen, en helpt dit hoofdstuk tot het uitvoerigste zoo wel, als rijkste in gebeurtenissen, maken. Het meeste is bekend, en nog tamelijk versch in het geheugen, door de opzettelijke beschrijvingen inzonderheid van het voorgevallene in bijna elke der bedoelde plaatsen. Van Naar-

[p. 427]

den, echter, herinneren wij ons zulk eene schets van den inwendigen toestand niet. Het gebeurde op het eiland Walcheren schijnt ook grootelijks aangevuld te zijn, en is al heel klaar en zamenhangend. Ten aanzien van het gebeurde voor en met Del zijl hinderde ons het licht, waarin de Heer van limburg styrum voorkomt. Immers zijn tegenbevel, toen men de vesting wilde aanvallen, schijnt alle die kwade gevolgen voort te brengen, welke de landman daarna, ook door het aftrekken der vreemde troepen, moest bezuren. Het is jammer, dat de reden van dit gedrag niet volkomener blijkt, en verdedigd wordt tegen alle verdenking van onkunde of beschroomdheid; schoon het mogelijk den Geschiedschrijver, bij gebrek aan eenige inlichting, niet te wijten is. Eindelijk volgt nog een zeer kort, zevende hoofddeel: het Koningrijk der Nederlanden - besluit. De vereeniging onzer voormalige gewesten met de zuidelijker deelen van het aloude Nederland, de aanleiding, voltooijing en bespoediging daarvan door napoleon's losbraak, is deszelfs inhoud, en maakt deze geschiedenis, blijkbaar, tot een volkomener geheel. Eenige weinige aanteekeningen helderen het verhaal hier en daar op. De portretten van onze tegenwoordige Koningin en hare beide Zonen versieren hetzelve, en schijnen ons toe beter uitgevoerd te zijn dan verscheidene der vorigen. Een voorberigt, eindelijk, belooft ons nog eene toegift van den Auteur, tot aanvulling en herstelling van hetgeen hem van achteren blijken zou onvolledig of onjuist gesteld te zijn. Wij bedanken hem voor alle deze pogingen, om een zoo belangrijk deel onzer vaderlandsche geschiedenis, in goeden staat, tot de nakomelingschap over te brengen, en twijfelen niet, of zijn werk zal, als de aanwijzing van den band tusschen ons oud en vernieuwd volksbestaan, altijd met deelneming zoo wel, als goedkeuring gelezen worden, gelijk het nu reeds door vreemdelingen, met al het gebeurde minder bekend, in hunne taal overgebragt en gelezen wordt.