Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1817

Geschiedenis van den Ondergang der Fransche Dwingelandij, of Buonaparte's laatste Veldtogten, van 1812 af, tot en met zijne ontscheping in Frankrijk, en zijne overscheping naar St. Helena. Een Gedenkboek, ook voor Nederlanders. Naar het Hoogduitsch van C.A. Gunther. Te Zutphen, bij H.C.A. Thieme. 1816. IV en 387 Bl. In gr. 8vo. f 3-:-:

Men kan elke Geschiedenis uit twee oogpunten beschouwen: of Zij, namelijk, getrouw en waarachtig zij, (eene eigenschap, die elk historisch verhaal moet bezitten, tot de kronijk ingesloten;) ten andere: of Zij

[p. 369]

aan de hoogere aanspraken eener eigenlijk genoemde Geschiedenis beantwoorde, door oorzaken en gewrochten naar behooren tot elkander in verband te brengen, den stijl eene zekere mate van deftigheid bij te zetten, en niet alleen gebeurtenissen te leveren, maar ook bij de groote resultaten stil te staan, kleinigheden kort, en gewigtige daadzaken meer omstandig te vermelden. Het eerste oogpunt ziet dus op de zuiverheid der stoffe; het tweede op de geschiktheid en bevalligheid van den vorm. Passen wij dit gestelde toe op het voor ons liggende boek, zoo komt het ons, wat waarheid en juistheid der vermelde gebeurtenissen betreft, bij uitstek voldoende voor. Na eene gezette lezing, hebben wij (kleinigheden uitgezonderd, waar zelfs de beste Geschiedschrijver toe vervallen kan) geenen misslag van belang aangetroffen, behalve de waarschijnlijk verkeerde opgave, (bl. 78.) dat er 100,000 man uit Moscou getrokken waren. Daar de corpsen van victor, dombrowsky en oudinot (onder dit getal niet begrepen) te zamen slechts 35,000 man bedroegen, zou dus het geheele Fransche leger, behalve de geledene verliezen voor Moscou, slechts 135,000 man hebben uitgemaakt! De meest gematigde, waarschijnlijk nog te zwakke, opgave schat dit leger op 300,000 koppen. Eenige andere grootere en kleinere bijzonderheden, waaraan wij twijfelden, zullen wij niet opgeven, daar het zeer mogelijk is, dat de Schrijver daaromtrent beter onderrigt is, dan wij. Doch wat de andere vereischten betreft, - een' aangenamen vorm, het passen van den stijl naar de onderscheidene voorwerpen, zoo dat dezelve bij enkel krijgskundige détails slechts duidelijk, bij de grootere, beslissende gebeurtenissen, daarentegen, ook met kracht, nadruk en vuur zij bezield, (gelijk b.v. in de uitmuntend geschrevene plaats van arndt, op bl. 81-89 aangehaald) het kiezen van groote oogpunten, waaruit men de Geschiedenis beschouwt, en het opdelven van de oorzaken der gewrochten: hiervan heeft dit werkje slechts weinig. Zoo wordt b.v. de

[p. 370]

verandering in de staatkunde van Zweden naauwelijks aangeroerd, de Deensche zaken worden slechts oppervlakkig behandeld, en de zegerijke daden van wellington in Frankrijk beslaan (op bl. 245) niet meer dan vijf regels! - Het is dus eene vrij goede geschiedkundige schets van de groote gebeurtenissen der vier zoo bij uitstek gewigtige jaren van 1812 tot 1815; eene schets, die de voorwerpen getrouwelijk mededeelt, maar de partijen niet behoorlijk heeft gestoffeerd noch gekleurd.

De Vertaler heeft, van bl. 205-233, een vrij goed beknopt verslag der voornaamste gebeurtenissen hier te lande, waarmede de Duitschers over 't algemeen nog zoo weinig bekend zijn, medegedeeld: het blijkt niet volkomen, of de Heer gunther dezelve geheel, of slechts grootendeels, had over het hoofd gezien, niettegenstaande den gewigtigen invloed dier voorvallen op de beslissing des Oorlogs. Wij lezen in de voorrede des Vertalers (of Uitgevers) ook: dat men dit werkje ‘in een Nederduitsch gewaad, en tot op het einde van napoleon's staatkundige loopbaan vermeerderd’ onzen Landgenooten aanbiedt; maar, waar deze vermeerdering begint, en dus het oorspronkelijke eindigt, blijkt nergens: wij gelooven echter, dat men dit begin op bl. 273 te zoeken hebbe.

Men gevoelt ligtelijk, dat de hier vermelde gebeurtenissen, die buitendien elkeen' nog versch in 't geheugen liggen, niet van dien aard zijn, dat men ze kan of behoeft te ontleden. Voor het gemak der Lezers ware echter, zoo niet een register, ten minste een inhoud, en eene verdeeling in hoofdstukken, zeer gemakkelijk geweest, daar het werk thans achter elkander, zonder eenige onderscheiding of rustpunt, doorloopt.

Het boek is met verscheidene officiéle stukken, oproepingen, proclamatiën enz. vervuld, die niet alle gelijke waarde hebben. Het ware, naar ons gevoelen, beter geweest, de min gewigtige achter elkander, als aanhangsel of bijlagen tot het werk, te plaatsen.

[p. 371]

De stijl der vertaling is vrij zuiver van Germanismen en redelijk vloeijend.