Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1817

Bibliotheca classica, sive Lexicon manuale, quo nomina propria pleraque apud scriptores Graecos et Romanos, maxime classicos, obvia illustrantur. Editio altera auctior et emendatior. Daventriae, apud L.A. Karsenbergh et G. Brouwer. 1816. 8vo. f 5-:-:

Er zijn, sedert een' geruimen tijd, en bij de beschaasdste

[p. 80]

volken van Europa, verscheidene hulpmiddelen uitgevonden, en in woordenboeken vervat, ter gemakkelijke verkrij ging van vele kundigheden. Wij bedoelen hier eigenlijk niet zoodanige woordenboeken, welke eene taal betreffen, en tot kennis derzelve allernuttigst, ja veelal noodzakelijk zijn, en welke men zelfs bij vreemde en oude volken aantreft, zoo als bij de Grieken, de Arabieren, de Chinezen. Wij bedoelen alleen zulke woordenboeken, die, in eene alphabetische orde, verklaringen en ophelderingen over personen en zaken, naar een bepaald oogmerk, leveren. Het is bekend, hoe zeer dezelve, in latere dagen, meer en meer vermenigvuldigd zijn, en welk gemak derzelver gebruik geven kan. Maar het is met vele van deze, ten naastenbij, even zoo gesteld, als met die menigte machines of werktuigen, in onze dagen uitgevonden, die een werk, waartoe anders veel tijds en vele handen vereischt werden, korter en gemakkelijker maken, en over welker nadeel men luide begint te klagen. Trouwens, de Encyclopediën, en meer andere der gemelde woordenboeken, hebben wel eens ten nadeele van gegroude studiën verstrekt, en dienden meermalen, om aan half-, aan kwart-, of zelfs aan geheel on-geleerden, in het oog van sommigen, eenen schijn van geleerdheid bij te zetten, met welke, alleen uit woordenboeken opgezameld, men, als met geleende veren, pronkte.

Van eenen gansch anderen aard zijn de alphabetische hulpmiddelen voor de jeugd, ingerigt ter wegneming van voorkomende zwarigheden in het beoefenen van oude Grieksche en Latijnsche Schrijvers. Geeft men hun zoodanige Schrijvers in de hand, zonder hun tot regt verstand derzelve eenige hulp te verschaffen, dan hindert hen gedurig de melding van hun onbekende personen en zaken. Bij de Dichters, vooral, komt veel uit de Fabelkunde voor, waarmede zij nog vreemd of niet genoeg te huis zijnde, meer dan eens, wanneer zij geene hulp hebben, in het geheel niet te regt kunnen geraken. Het ontbrak, wel is waar, voorheen aan geene hulpmiddelen ter opheldering van zoodanige, voor de jeugd duistere, plaatsen, en men gebruikte zeer veel de uitgaven van minellius, farnabius en andere dergelijke uitleggers. Dan, behalve dat zoodanige uitgaven zich meestal slechts tot sommige Latijnsche Schrijvers bepalen, zijn dezelve, volgens het algemeen gevoelen van bevoegde regters, smaakbedervende hulpmiddelen, meer geschikt om de luiheid te voe-

[p. 81]

den, dan wel om de werkzaamheid te ondersteunen, te onderhouden, en op eene gepaste wijze aan te kweeken. Veel beter zijn, tot dat einde, grootere of kleinere woordenboeken, waarin men zoeken moet, hetgeen men behoeft te weten. Maar deze zijn er niet veel, en niet allezins geschikt. Om de studerende jongelingen, derhalve, te gemoet te komen, en hunne studien met oordeel en smaak te bevorderen, was de Heer bosscha, die hunne ware behoefte kende, en als leeraar der jeugd, in zijn' post van Rector der Latijnsche schole, sedert lang met bijzonder veel nut en roem werkzaam geweest is, op de gelukkige gedachte gekomen, om een woordenboek in het Latijn te vervaardigen. Welke de aanleiding hiertoe geweest is, en welk eene moeite het hem gekost heeft, kan men zien uit de voorrede, reeds voor de eerste uitgave van deze zijne klassieke Bibliotheek geplaatst, welke inderdaad een' schat van kundigheden in zich bevat, tot beter verstand der klassieke Schrijvers. Geen wonder, dat het werk met zoo veel graagte ontvangen, en zoo bestendig gebruikt is, dat door de drukkers eene nieuwe uitgave begeerd werd. Deze nieuwe uitgave, dan, is, volgens den titel, vermeerderd en verbeterd: en dat dit geen bloot voorwendsel is, of, zoo als wel eens gebeurt, een nieuwe titel, om een oud boek wat meer aan den man te helpen, kan iedereen zien, die de moeite nemen wil, om de beide uitgaven te vergelijken. Schoon nu de tweede uitgave beter is dan de eerste, gelijk men uit den aard der zake verwachten moest, is deze, echter, niet zoo geheel veranderd of omgewerkt, dat dezelve daardoor onbruikbaar geworden zij. Hoe veel zorg en moeite, intusschen, bij de tweede uitgave aangewend zijn moge, zijn er, evenwel, nog fouten in overgebleven; hetgeen ook in een werk, zoo digt ineen gedrukt, niet wel te vermijden was. Zoo staat er, b.v., pag. 156, Chbeanitae voor Chaeanitae, of liever Chaeanoetae. Ook hadden wij wel gewenscht, dat bij de aanhaling van oude Schrijvers overal de plaatsen zelve waren gevoegd. Dit is meestal geschied; dan, waarom het niet overal geschied zij, kunnen wij niet gissen. Doch, dit zijn, bij de zeer groote verdiensten van het werk, kleinigheden; en, over het geheel genomen, zijn wij zeer te vreden met de vernieuwde uitgave van een boek, waarmede de geleerde en werkzame bosscha een' uitmuntenden dienst gedaan heeft aan de studerende

[p. 82]

jeugd, en bij allen, die eenigzins over de goede inrigting der studien, en de geschiktste hulpmiddelen tot derzelver bevordering, kunnen oordeelen, zeer veel danks en roems heeft verworven.