Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1817

Ι᾽πποκρατης. Magazijn, toegewijd aan den geheelen omvang van de Geneeskunde, enz. enz. IIde Deel.

(Tweede Verslag.)

Het IIIde stuk wordt geopend met eene verhandeling over de meerdere zekerheid, welke de beschouwing der tong boven het onderzoek van den pols geeft, in het juist beoordeelen van sommige ziekten; door den Uitgever sander. Na aangetoond te hebben, dat de ware geneeskunst geheel op proeven en waarnemingen gegrond is, en van welk een belang dus voor de kennis en behandeling der ziekten de behoorlijke waarneming en waardering der teekenen is, waarin zich de ziekte openbaart, deelt hij, als eene bijdrage tot de Semiotiek, zijne bedenkingen over de waarde der tong boven den pols, als ziekteteeken, mede. Het is bekend, dat de meeste Geneesheeren op den laatsten veel, welligt wat al te veel, vertrouwen stellen. Dit laatste komt ten minste sander voor, het geval te zijn, overal,

[p. 64]

waar geene eigenlijke vaatkoorts of ontsteking plaats heeft. Hij toont voorts aan, dat er dikwijls, zoo wel bij den zieke als bij den Geneesheer, omstandigheden zijn kunnen, welke het onderzoek van den pols bedriegelijk maken. Wat echter de eerstgemelden betreft, zij zijn meestal van dien aard, dat een oplettend Geneesheer derzelver aanwezen en invloed ligtelijk kan bemerken, en beoordeelen, of en in hoeverre zij dit teeken deszelfs waarde benemen. Van dien aard zijn b.v. de ligging der spaakbeens - slagaderen, de toevallige ligging van den arm, het verschil tusschen den regter en linker pols. Andere zwarigheden gelden even zeer ten aanzien van de tong, b.v. gebreken van het werktuig zelf, idiosyncrasie, de tijd, waarop men den zieke waarneemt, enz. Van meer belang komt ons voor het tegensprakige van den pols bij zenuwziekten, waarvan Recensent ook dikwijls voorbeelden heeft aangetroffen.

Onder die omstandigheden, welke, bij den Geneesheer zelven, het onderzoek van den pols onzekerder maken, telt sander, in de eerste plaats, de zeldzaamheid van den waren praktischen tact, welken hij dus, wonderlijk genoeg, in het gevoel schijnt te zoeken. Wij geven hem in bedenking, of dezelve niet veel meer afhangt van de oefening der zintuigen in 't algemeen, gepaard met een verfijnd oordeel. Het is iets, den Geneesheer als kunstenaar eigen, even als den Schilder, den Dichter. En wie zal dat in de vingertoppen zoeken? - Eene tweede omstandigheid, de meerdere zekerheid van het gezigt boven het gevoel, doet, dunkt ons, meer en het allermeest af, ten minste meer dan gebrek aan tijd en de winterkoude: want een vlugtig bezien van de tong brengt den Geneesheer even zeer op den dwaalweg, als het vlugtig voelen van den pols; en de koude moet al zeer snerpend zijn, wanneer men ze niet door een paar goede handschoenen weren kan. Ja zelfs zoude men tegen het voorregt van het gezigt boven het gevoel kunnen aanmerken, dat een juist oog

[p. 65]

niet elk gegeven is, en dat het gevoel zich beter laat oefenen en scherpen, dan het gezigt.

Van veel meer belang komt ons voor, hetgene sander aanmerkt over de meerdere organische edelheid der tong, haar fijn zamenstel, hare menigte zenuwen en vaten, hare werking als afscheidend werktuig, als werktuig van den smaak. De tong vereenigt dus vele en veelsoortige kenteekenen, kan, in van aard zeer verschillende ziekten, even zeker geraadpleegd worden, en daarin is wel voornamelijk de hoogere waarde van dit ligchaamsdeel voor de Semiotiek gelegen.

Eene waarneming betrekkelijk het zwellen, vergrooten en uitzakken der tong, door den Heer landskroon, voorafgegaan van eenige aanteekeningen, uit andere Schrijvers overgenomen. Uit dezë korte, maar welgeschrevene waarneming blijkt vooral het nut van het ondersteunen der tong door een opschortend verband, het liggen op den rug en de belette uitvloeijing van het speeksel, gepaard met het gebruik van zacht zamentrekkende middelen.

Onderscheidene geneeskundige waarnemingen van j. de braauw, Med. Dr. te Woerden. Dezelve betreffen vooreerst eene mazel-epidemie, waarin de huid vrij sterk ontstoken, het hoofd en de borst weinig aangedaan waren. Tegen het einde derzelve openbaarde zich meestal een buikloop, volgens den Schrijver niet altijd van een' gastrischen aard. Ook vond hij baat bij zachte buiksontlastingen, en zelfs bij kinderen, wier ingewanden met slijm bezet waren, van eene sterker zuivering derzelven. Te regt merkt hij dan ook aan, dat het uitslag op zich zelf deze zuiveringen, zoo zij anders zijn aangewezen, niet verbiedt.

Belangrijker nog is de waarneming van het nut van Hydrosulfuretum ammoniae in een' verouderden catarrhus vesicae. De Schrijver gaf vier of vijf droppels om de twee uren, met slijmige dranken, met het beste gevolg. Te regt merkt hij aan, dat deze genezing niet kan verklaard worden door de werking van dat middel

[p. 66]

op de zuurstof. - De zwavelverbindingen schijnen in vele catarrhale aandoeningen zeer voordeelig te werken.

Daar de braauw van tijd tot tijd een vervolg op deze waarnemingen belooft, meenen wij hem op de langdradigheid van zijnen stijl opmerkzaam te moeten maken.

In het IVde stuk vindt men, behalve het vervolg der verhandelinge van Dr. nieuwenhuys, eenige waarnemingen over het nut van het salpeterzuur zilver (nitras argenti) in de vallende ziekte, door den Heer landskroon. Hij gaf 2 gr. nitr. arg., opgelost in 6 onc. overgehaald water, vermengd met eene Arabische gom. Hiervan liet hij viermaal 's daags een lepel gebruiken. Niet altijd hielp dit geneesmiddel even spoedig. Somwijlen zelfs was hij genoodzaakt tot 6½ gr., in die oplossing, te klimmen, en daarmede eenige weken aan te houden. Vier voorbeelden zelfs van vrij verouderde epilepsie weken voor dit geneesmiddel; doch de Schrijver merkt te regt aan, dat dit middel alleen dán dienstig zijn kan, wanneer de epilepsie van geene stoffelijke oorzaak, of liever, het zij chemische, het zij mechanische scherpte, de zenuwen aandoende, afhangt.

Dit deel wordt besloten door eene korte bijdrage tot de verloskunde, door de Rotterdamsche Vroedmeesteresse van putten, waarin deze kundige vrouw den invloed van de ligging der barende, gedurende den arbeid, door eenige opmerkelijke voorbeelden aantoont.