Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1816

Merkwaardige anecdote uit den jongsten oorlog tegen Frankrijk.

(helen maria williams, Narrative of the late Events in France, &c. Lond. 1815.)

Een Poolsch Regiment, hetwelk een gedeelte der Russische voorhoede uitmaakte, marcheerde, na de Franschen uit Troyes verdreven te hebben, op Fontainebleau. De troepen fourageerden in een nabijgelegen dorp, en wilden ongeregeldheden begaan, die wel aan de eigendommen groote schaden berokkend, aan hen echter geen het minste voordeel zouden hebben opgeleverd; namelijk, de dammen en sluizen der vischvijvers door te steken en open te zetten. Hiermede bezig, terwijl hunne Officieren het aanzagen, stonden zij niet weinig verwonderd, toen zij van een, als een welgesteld Landman gekleed, persoon in hunne eigen taal een bevel ontvingen om toe te luisteren. Dadelijk stelden zij hunne verdere wraakneming uit, en schaarden zich om den vreemdeling. Deze stelde hun het nutteloos onheil voor oogen, hetwelk zij voornemens waren te plegen, en beval hun heen te gaan. De Officieren, die zich middelerwijl bij de menigte gevoegd hadden, ontvingen ook eene les, en moesten, tot hunne uiterste verbazing, eene verklaring van de krijgswetten over het buitmaken aanhooren. ‘Als ik (zeide de vreemdeling) een Commando bij de Armee had, waartoe ulieder Regiment behoort, zoude ik zoodanige buitensporigheden, die gijl. door uwe tegenwoordigheid schijnt te willen wettigen, zeer streng doen strasfen; en niet deze soldaten, maar ulieden zoude de straf getroffen hebben.’

Indiervoege door eenen Franschen Grondeigenaar, in hunne eigen landtaal, zoo rondweg, en in zoodanige omstandigheden, te regt gesteld te worden, ging hun begrip te boven.

[p. 210]

Daarbij zagen zij, dat de boeren hunne hoeden in de hand hielden, en zich aan den spreker aansloten, als wilden zij hem, in geval van geweld, beschermen; terwijl de oudsten hunner eigene soldaten, vol verbaasdheids op de gelaatstrekken des vreemdelings starende, eene zekere soort van onwillekeurige siddering ondervonden. Nu verzochten zij hem dringend, doch met den meesten eerbied, hun zijnen naam en stand te ontdekken. De Landman, met de hand voor de oogen, om een' opwellenden traan te verbergen, gaf met eene halfgesmoorde stem tot antwoord: Ik ben kosciusko!

Dit werkt als een electrieke slag! - de soldaten laten het geweer vallen, werpen zich op den grond, en - bestrooijen, naar de zeden van hun land, hunne hoofden met zand. Dat was onderdanigheid des harte! - Kosciusko, naar zijn in de nabuurschap gelegen huis teruggekeerd zijnde, vond er eene Russische militaire wacht tot deszelfs beveiliging.

Toen naderhand Keizer alexander door den Heer la harpe het oponthoud van kosciusko in het land vernam, zond die Monarch hem eene Eerewacht, en de ommestreek van zijne woonplaats ontging daardoor alle plundering en brandschatting.