Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1816

Aanmerkingen, rakende de gas-verlichting.

Aan den Redacteur der Vaderlandsche Letteroefeningen.

Mijn Heer!

In No. XV van Uw geacht Tijdschrift (voor 1815) heb ik eene Beschrijving van het Gaslicht, uit het Engelsch vertaald, met genoegen gelezen. Dan, ik vind mij verpligt, ten einde eene benaming van dit gas geene verkeerde indrukken op den, in Natuur- en Scheikunde eenigzins ervarenen, Nederlander maken moge, er op aan te merken, dat de ontvlambare lucht, door de opgegevene bewerking verkregen, geen koolstofzuur waterstof-gas is, zoo als de woorden carburetted hydrogengas in dat verslag vertaald zijn; want, bijaldien het een gas ware dat koolstofzuur gebonden hield, en dus een koolstoszuur

[p. 150]

gas, dan zou hetzelve niet zeer verkieslijk, en ook niet voldoende ter verlichting zijn.

Ik heb sinds eenige jaren, dat ik de Scheikunde uitspanningshalve beoefend heb, het gas, dat uit eenige groei-, delsen dierlijke stosfen (uit houtsoorten, gedroogde planten, turf, oliën, steenkolen in soorten, zwavel, phosphorus, vet, was enz.) verkrijgbaar is, met geene onverschillige naauwkeurigheid gadegeslagen, en heb mij genoegzaam vergewist, dat het vlamvatbaar gas, door de in uw Tijdschrift opgegevene wijze verkregen, bereid en gezuiverd, geheel van koolstofzuur (eene vlambedervende en verstikkende stosse) ontheven is: zelfs zoude ik het niet eens een verkoold waterstof-gas, (gas hydrogène carboné) maar liever een koolstofachtig waterstof-gas (gas hydrogène carbonique) noemen. Door de volkomenste bevindingen ben ik overtuigd, dat het bedoelde gas, uit steenkolen bereid, eene volmaakte vlamvatbare luchtsoort is, en dat derzelver basis welligt de grondstof van het vlamvoortbrengsel zij, waarvan wij slechts iets in het water vinden. Doch, zonder mij in eene moeijelijke quaestie hieromtrent in te laten, kan ik verzekeren, dat het bewuste gas, uit steenkolen in besloten toestellen gedistilleerd en naar behooren gereinigd, eene vlam levert, die verreweg de vlam van smeer en waskaarsen, van lampen enz., in zuiverheid, helderheid en bestendigheid van licht, alsmede in zindelijkheid en onkostbaarheid, overtreft. Van eene kamer-verlichting door hetzelve heb ik reeds in den winter van 1811, (zonder toen nog met de wijze der Engelschen bekend te zijn, wier inrigtingsmanier mij eerst in het laatstverloopen jaar, uit de in de maand Mei l.l. volledige Verhandeling van den Heer accum over dit onderwerp te Londen uitgegeven, tot kennis gekomen is) en vervolgens van eene geheele huis-verlichting, gebruik gemaakt.

Dit voor het tegenwoordige genoegzame bied ik UEd. ter plaatsing aan in uw Tijdschrift, en welligt hierna iets meerder over dit onderwerp.

Ik heb de eer, met zeer veel hoogachting voor uw Maandwerk, te zijn

Uw bestendige Lezer

K.

A-. Jan. 1816.