Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1816

Flessinga Zelandus aan zijn Zoontje; of Inleiding tot Godsdienstig en Zedekundig Onderwijs. II Stukken. Te Leyden, bij J. van Thoir. 1815. In gr. 8vo. Te zamen 361 Bl. f 2-4-:

Het gaf ons wezenlijk genoegen, te zien, hoe ernstig en hartelijk een man van den beschaafden stand en opvoeding het godsdienstig onderrigt van zijn kind, in eigen persoon en met de gemoedelijkste trouw, behartigt; dat hij Bijbel en Christendom hoog waardeert,

[p. 566]

en vrees voor God en liefde tot den Zaligmaker, te gelijk met de beste lessen om zijn kind tot een deugdzaam man en nuttig lid der maatschappij te vormen, het jeugdige hart zoekt in te planten. Dit wekte ons gevoel van hoogachting zoo zeer, dat wij naauwelijks van ons kunnen verkrijgen, de aanmerkingen, welke wij op de uitvoering van dit allezins prijswaardige doel hebben, hier ter neder te stellen; nogtans zijn wij dit aan onze Lezers verpligt, waaronder er zijn kunnen, die onze aanmelding hebben afgewacht, alvorens zij juist dit nog al uitvoerig werkje, als de beste handleiding bij het onderrigt hunner kinderen, zich hebben aangeschaft. Als zoodanig nu kunnen wij deze Inleiding niet aanmelden. Wat het eerste stuk betreft, hetwelk geschiedkundig-leerstellig is, houden wij des Schrijvers goeden wil voor het beste; het hapert en aan volledigheid, en aan evenredigheid, en aan het juiste midden tusschen te groote uitvoerigheid en al te groote bekorting. Ook twijfelen wij zeer, of alles berekend zij voor de vatbaarheid en belangstelling van een zevenjarig kind, hoedanig het zoontje van den waardigen Schrijver was, voor wien deze brieven allereerst geschikt werden; en hoezeer wij ons niet geroepen voelen, het zedelijk bederf, uit de eerste Paradijs-geschiedenis oorspronkelijk, en de schromelijke gevolgen daarvan voor alle nakomelingen, en even weinig de noodige en door Jezus (meer dan een mensch, ja zelfs een heilig, onschuldig en Goddelijk wezen) aan God gegevene voldoening voor de zonden van het menschdom, zoo als de Schrijver die opvat, hier of te loochenen, of toe te stemmen; zoo is het ons echter bedenkelijk, daarover op die wijze, tot inleiding van Godsdienst en Zedekunde, te spreken bij een nog maar zevenjarig kind. Met dat al zeggen wij daarom niet, dat de vader, die er alzoo over denkt, er geheel van zwijgen moet; en wij voelden hier en daar, dat de Schrijver op de regte wijze het kind regt goed van de zijde van het hart zoekt aan te grijpen, hetwelk, bij dien eersten leeftijd vooral, allezins doel-

[p. 567]

matig is. - Het tweede stuk vonden wij over het geheel beter en meer algemeen bruikbaar; het bevat de nuttigste, en (voor het kinderlijk verstand en hart ook?) doorgaans goed ontwikkelde; levensregelen en zedekundige voorschriften; hoewel er sommigen onder zijn, hoe volkomen waar en goed gemeend dan ook, welker beoefening wij eenen zevenjarigen henry moeijelijk zouden toevertrouwen, ten zij dan onder het vaderlijk of een ander waakzaam oog: b.v. ‘Het is vooral in een land, dat niet bergachtig is, van gewigt voor jonge lieden, zich door het beklimmen van ladders, torens of gebouwen, door over daken te klauteren, langs goten op de huizen te wandelen, of bij gelegenheid op schepen in den mast te klimmen, aan het staan op hoogten te gewennen; want, bevindt men zich, ouder geworden zijnde, dan eens in bergachtige landen of streken, of waar het ook wezen moge, of te pas kan komen, dan zal men den hinder niet hebben, dien men er anders van hebben zou, en vele genoegens in het zien van heerlijke vergezigten kunnen genieten, die men anders zou moeten missen en ontberen.’ Voorzigtiglijk bewerkten wij ook wel gaarne bij het kind de hier bedoelde hebbelijkheid; maar aan eenen zevenjarigen knaap durven wij in diervoege niet schrijven. - Taal en stijl van het werkje kenmerken den beschaafden man.