Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1816

Geschiedenis van ons Vaderland, sedert het begin der Omwenteling in November 1813, (in Zamenspraken) ten dienste der Scholen. Door W. van den Hoonaard, Onderwijzer te Hillegersberg. Te Amsterdam, bij Schalekamp en van de Grampel. In kl. 8vo. 73 Bl. f :-4-:
Nieuwe Nederlandsche Geschiedenis, tot een Leesboek voor de Jeugd, in Gesprekken, beginnende met den jare 1795, en eindigende met het sluiten der (van den) algemeene(n) Vrede in den jare 1814. Te Groningen, bij A. Hazelhoff en J.J. Doesburg. In kl. 8vo. 64 Bl. f :-4-:

Twee niet onverdienstelijke Schoolboekjes, de gebeurtenissen der laatste jaren, en vooral onze bevrijding van het Fransche juk, ten onderwerp hebbende. Beide verschillen nogtans in aanleg en bewerking. No. 1. bepaalt zich meer tot het gebeurde, van November 1813, het tijdstip van de vlugt der Fransche ambtenaren, af, tot op den Vrede van 1814; en

[p. 313]

het verhaalt de gebeurtenissen van dien tijd, voor zulk een klein bestek, al vrij naauwkeurig. Nu en dan vervalt het zelfs wel eens in bijzonderheden, die niet voor den algemeenen Lezer, maar voor den bewoner eener enkele stad, van belang zijn; zoo als de opnoeming der markten en straten in den Briel, waar de kanonnen der burgers geplaatst waren. Daarentegen mist men hier (hetwelk voor het doel des werks een zeer wezenlijk gebrek is) de vermeiding der meeste gruwelen, door de Franschen in Nederland gepleegd, waardoor de wenschelijkheid der afschudding van de vreemde heerschappij in allen deele voldongen wordt.

Dit gebrek wordt verholpen in No. 2, hetwelk meer bijzonder de gebeurtenissen sedert 1795 vermeldt. Het is nog meer in den kindertoon, beschouwt meer het algemeene der gebeurtenissen, en wij verbeelden ons, dat jonge kinderen er meer aan zullen hebben; doch daarentegen is het verbazend onvolledig en kort omtrent de bijzonderheden der omwentelinge, en staat in naauwkeurigheid, en van gebeurde zaken, en van taal, beneden No. 1. Slechts eenige bewijzen: door het geheele boekje heen, vooral bl. 2 en 3, komen de vorige Prinsen van Oranje, in 't bijzonder willem I, voor als Souvereinen, en wij als hunne Onderdanen. Of dit met oogmerk geschied zij, weten wij niet: het is in allen gevalle een misslag tegen eene daadzaak, die den kinderen naderhand, bij het aanleeren onzer Geschiedenis, toch anders moet beduid worden. Op bl. 13 spreekt men van het eiland Schouwen, als afgezonderd van Zeeland; van Nijmegen en den Bommelerwaard, als afgescheiden van Gelderland. Op bl. 35 noemt men de steden, door de Franschen (Nov. 1813) in bezit genomen, (liever gehouden) dus op: 's Hertogenbosch, de Graaf, Naarden, Sas van Gent, Gorcum, Deventer, Coevorden, Delfzijl, en nog eenige andere steden. No. 1. (bl. 19.) heeft die lijst vollediger en beter aldus: De Forten aan den Helder, den Briel, Hellevoetsluis, Vlissingen, Bergen op Zoom, Geertruidenberg, Willemstad, Breda, den Bosch, Grave, Nijmegen, Gorinchem, Woerden, Utrecht, Naarden, Arnhem, Deventer, Zutphen, Kampen, Doesburg, Delfzijl, Koeverden, en andere. Bij No. 2. (bl. 35.) is de bende Franschen, die het schriktooneel te Woerden opende, uit Amsterdam vertrokken, in plaats van uit Utrecht. De stad Woerden wordt daar slechts tot veiligheid der inwoners bezet, en het komt voor,

[p. 314]

alsof er geheel geene Franschen in de stad geweest waren, daar zij dezelve toch, wel is waar in kleinen getale, bij de nadering der Hagenaren verlieten. Bij de overige kortheid des verhaals komt het ons te zeldzamer voor, den Biduurstekst, voor-, midden- en nagezang, van Ds. verwey, op den 1 December, hier opgegeven te vinden! Het einde van den Ooriog, napoleon's eerste ballingschap, en de volende gebenrtenissen, tot op het bezoek des Keizers van Rusland en den Dankdag voor den Vrede, vindt men beter in No. 2. aangestipt dan in No. 1, gelijk hetzelve ook omtrent de bepalingen der Grondwet uitvoeriger is, en eenige nuttige zedelijke leeringen, als vermaningen tot eendragt en vertrouwen op God, bevat, die wij in No. 1. ongaarne missen.

Elk dezer beide stukjes heeft dus zijne bijzondere verdiensten en gebreken, en men kan dezelve, ieder in zijne soort, tot schoolgebruik gerustelijk aanbevelen.