Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1816

[p. 223]

Waarschuwend Verslag, reeds gedaan in de maand October 1814 aan den Engelschen Staats-Secretaris Lord Bathurst, en vervolgens in November deszelven jaars aan den Franschen Ambassadeur, den Graaf De la Châtre, wegens het beraamd ontwerp van Buonaparte, ter ontsnapping van het Eiland Elba en wederoverweldiging van den Franschen Troon. Door William Playfair, Ontdekker van Buonaparte's ontwerp. Uit het Engelsch vertaald. Te Amsterdam, bij A. Vink en N. Budde. In gr. 8vo. 40 Bl. f :-11-:

Wij kunnen als boekbeoordeelaars geenen grooten lof geven aan de vertaling van dit stuk, daar wij op meer dan ééne plaats den zin niet konden vatten. Wat den inhoud betreft: de daadzaak maakte reeds vroeger gerucht, en wij willen de waarheid van dezelve niet betwijfelen; intusschen hadden wij, naar den titel, meer verwacht: het belangrijk berigt, hetgeen bij den gemelden Secretaris van Staat en Ambassadeur weinig aandacht trok, bestond in zeker verhaal van zekeren Italiaan, caraman genoemd, in eene gaarkeuken te Londen, daar deze, naar het schijnt, tegen hem geheel onbekenden uit de school klapte, en niet alleen buonaparte's plan en het gesmede ontwerp, maar zelfs het cijfer, waarin de geheime correspondentie gehouden werd, heeft medegedeeld; ofschoon gezegde Italiaan, die het copiëren van de belangrijke papieren vergunde, naar het schijnt, buonaparte zeer was toegedaan. In hoever nu gezegde Staatsmannen meer geloof hadden behooren te hechten aan iets, hetgeen zoo geheel het voorkomen had van eenen vrij onnoozelen vond om zich te doen gelden, en eene intrigue om geld te erlangen; in hoever zij misschien in stilte, en buiten den ontdekker, voorzigtig hebben nagespoord; met één woord, wat zij gedaan of niet gedaan hebben, en hadden behooren te doen of niet te doen, ligt hier buiten den kring van onze beoordeeling. Zekerlijk heeft de uitkomst de hoogste waarschijnlijkheid, zoo geene zekerheid, gegeven aan het zoo zonderling uitgelekt, geheel onwaarschijnlijk berigt, in eene gaarkeuken door eenen vreemden aan hem geheel vreemden gegeven. Ten aanzien van buonaparte's

[p. 224]

ontsnapping van Elba heeft zich wel veel reeds opgehelderd, maar veel ligt ook nog in het donker. Misschien dat eerst na onzen leeftijd de waarheid volkomen helder wordt. Het cijfer, waarvan ‘La France et ma famille’ de sleutel was, wordt hier opgegeven, en eene proclamatie in dat cijfer aan het Fransche leger, met de ontcijfering en eene vertaling van dezelve. Die lust heeft, kan zich met dat ontcijferen vermaken en oefenen. Ons gelukte het niet, en wij vonden de aanwijzing niet duidelijk.