Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1816

Katechismus voor de Verdedigers des Vaderlands, waarin geleerd wordt, hoe een Christelijk Burger en Krijgsman moet gezind zijn, en met God in den strijd gaan. Te Leyden, bij D. du Mortier en Zoon. 1815. In kl. 8vo. 60 Bl. f :-4-:

Het is met dit boekje als met alle boekjes en boeken, schrijvertjes en schrijvers, menschjes en menschen gesteld, die van het gewone afwijken. Er wordt veel over gepraat - ten goede en ten kwade - en beide meestal niet zonder grond. Wanneer men, ambtshalve, genoodzaakt is, mede zijn gevoelen te laten hooren, dan kan men verlegen staan, of men het goede of het kwade op den voorgrond wil plaatsen; maar in geen van beide gevallen is men verlegen om stof, en men heeft ten minste dit voorregt, dat men de eene, hetzij dan grootere of kleinere, helft der lezeren, in het algemeen, voldoet; terwijl de omzigtigste en onpartijdigste behandeling van een stuk, waarvan ten goede zoo min als ten kwade veel te zeggen valt, doorgaans beide partijen nog onbevredigd laat.

Het stukje is oorspronkelijk voor Duitschland geschreven, en wel door eenen man, om zijnen vurigen geest, krachtigen stijl, stouten moed en reine vaderlands- en vrijheidsliefde bij zijne landgenooten in hooge achting. Het is arndt, die, door onderscheidene brochures, oneindig veel mag geacht worden te hebben toegebragt tot opwekking van de geestdrift der volken, die onlangs het slaafsche juk des Franschen gewelds heeft vergruisd. Dit stukje is opgesteld voor krijgsman en gewapenden burger, ten deele dus voor den mingeöefenden stand, en alzoo met de natuurlijke bedoeling van populariteit. Vallen echter geschriften voor het volk wel eens in het flaauwe, onbeduidende, eigenlijk platte en langwijlige; arndt heeft eenen geheel anderen weg ingeslagen: de heilige schrift - men mag er misschien bijvoegen: luter's ver-

[p. 90]

taling - is zijn modél geweest. Alles is krachtig, spreukrijk, als des magthebbenden en niet als der schriftgeleerden. Dit doel is, onzes oordeels, juist gekozen. Vooral de krijgsman bemint nadruk en kortheid. Hij heeft geen' tijd tot uitpluizen. Het gevoel, het algemeene inzigt en besef, gaat bij hem boven het juist en duidelijk begrip. Doch, of de bereiking van dit doel zoo gemakkellijk zij; of dezelve niet ligt gevaar loope te mislukken; of dit stukje inderdaad genoegzaam verstaan en diep genoeg gevoeld worde, om als een woord Gods te werken - bestaan wij zoo geheel gaaf niet te besluiten. Wij hopen het nogtans, en gelooven, dat het niet zorder vrucht zal zijn geweest, zoo wel ter opwekking en stijving, als ter beteugeling en rigting ten goede.

Doch, de zwarigheden verdubbelen bij de vertaling. De Duitsche geest verschilt van den onzen; zoo doet de taal en de bijbelvertaling - om niet te spreken van de moeijelijkheid, om een origineel als arndt te copiéren. Dit alles in aanmerking genomen zijnde, schijnt ons de eerw. i.m. allen lof te verdienen over zijne vertolking en omwerking. Wij hebben, trouwens, het Duitsche niet gelezen; doch het blijkt klaar, dat hier en daar merkelijk heeft moeten veranderd worden. Nergens, echter, missen wij den krachtigen, godvruchtigen, Christelijken liefdegeest van arndt. Hapert hier of daar iets, hetzij aan de overbrenging, hetzij anderzins, om ons gevoel te bevredigen, de aard der zake schijnt dit te verschoonen. - Moge deze Catechismus weinig meer te pas komen; maar, zoo ze te pas komt, regt van pas bevonden worden, en veel nut stichten!