Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1816

Agathokles. Naar het Hoogduitsch van Carolina Pichler, geboren Von Greiner. Iste Deel. Te Groningen, bij W. Zuidema. 1815. In gr. 8vo. 263 Bl. f 1-16-:

De titel van dit boek duidt niets anders aan, dan eenigermate de soort van geschriften, waartoe hetzelve behoort. Het is een Roman, geplaatst in het begin der vierde eeuw van onze jaartelling, op verschillende deelen van het, toenmaals zoo uitgebreide, Romeinsche rijk, inzonderheid echter in Azië. Wij zouden uit dit eerste deel niet veel meer kunnen opmaken, ten aanzien des eigenlijken doels, of van het onderwerp, dat zich de Schrijfster meer bijzonder voorstelt ter behandeling. Doch eene voorrede van den Vertaler komt hieraan te hulp. En, schoon wij anders niet kunnen zeggen, groote vrienden te zijn van dergelijk voorwerk, dat te dikwijls den sluijer in ééns opligt, welken de ander met zorge poogt niet dan langzamerhand weg te nemen; zoo is dit hier misschien niet af te keuren. Immers, behalve dat het stuk andere waarde en andere middelen ter belangwekking bezit, dan een bloote, wonderbaar geslingerde en ingewikkelde knoop, haalt men inderdaad te weinig wijsheid uit zulk een dun deeltje, dat, zoo wij eene zekere evenredigheid mogen aannemen, door nog verscheidenen staat gevolgd te worden, om daarop eene toereikende schatting van doel en waarde, tot het al of niet aanschaffen des ganschen werks, te gronden. Nu, echter, weten wij, dat het eene soort van historisch tafereel

[p. 84]

dier tijden, met betrekking vooral tot de gezindheden zoo wel als lotgevallen der toenmalige Christenen, zal opleveren. Het wordt opzettelijk vergeleken met het werk van den Heere de chateaubriand, les Martyrs, ou le Triomphe de la Religion, waaraan het, toevallig genoeg, weinige dagen is voorafgegaan; te Weenen in het licht verschijnende, terwijl het ander te Parijs werd afgedrukt. De Schrijfster zelve, echter, noemt het eenvoudig Roman, en bekreunt zich ook aan tijdrekening en dergelijke niet. Wat wij tot hiertoe gelezen hebben, heeft ons slechts van lieverlede tot eenige opmerkzaamheid op het, aldus aangewezen, eigenlijk onderwerp gevoerd. Het zijn brieven tusschen twee zeer aanzienlijke en in vele opzigten merkwaardige en belangrijke Romeinsche vrouwen; tusschen eene van dezelven en eenen edelen en voortreffelijken inwoner van Nikomedië, de Aziatische zetel des Romeinschen bewinds, thans onder vier Cesars verdeeld; tusschen dezen, den held agathokles zelven, en eenen Armenischen Prins, den minnaar van eene der dames, en eenen phocion, den leermeester van agathokles, en eene larissa, zijne geliefde; tusschen deze laatste en eene vriendin, benevens anderen, gezamenlijk aanhangers van het Christelijk geloof. De inhoud is in zekeren zin dezelfde met dien van elken beginnenden Roman, schoon op zijne bijzondere, naar tijd, plaats enz. geschikte wijze. Wij kunnen, of willen, daarvan nog niet veel zeggen. Gaarne betuigen wij alleen, dat de lektuur ons zeer behaagde; dat zij ons een wezenlijk belang inboezemde. Stoffe en vorm droegen hiertoe bij. De brieven zijn altijd natuurlijk, onderhoudend; dikwijls gewigtig, schoon. Men ziet, dat de Schrijfster het tooneel en kostuum kent, hetwelk zij gekozen heeft, en, bij het opdelven van dezen schat, gelijk gene zonen in de fabel, tevens den grond (van haren geest) vruchtbaar gemaakt heeft, en alles goeds en schoons rijkelijk deed gedijen. Zij behoort, buiten twijfel, tot de Roomsche kerk; men ziet dit ook aan enkele trekjes, zonder dat het echter het redelijke, het zuivere en schoone der denkwijze, haren Christenen toegeschreven, eenigermate schaadt. Misschien zondigt zij zelfs eenigzins op eene andere wijze, door eene enkele keer te veel wijsgeerte onder deze begrippen te laten loopen; dezelve al te veel de kleur eener gewone, schoon hoogverlichte, denkwijze te doen aannemen, in plaats van dat kinderlijke, hoe-

[p. 85]

wel tevens eigenaardige, misschien plaatselijke, dat wij, als het kenmerk van den eenvoudigen oorsprong, van de echtheid, zoo gaarne aan dezelve zien. Voor het overige kunnen wij wel instemmen met den lof, door den Voorredenaar aan hare karakterschetsing enz. toegezwaaid, en hemzelven hartelijk danken, zoo wel omdat hij het stuk vertaald, als omdat hij het zoo wél vertaald heeft. Gaarne vergeven wij daarbij, op zijn verzoek, de ingeslopene drukfeilen. Moge fpoedig een ander deel volgen!