Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1816

Handleiding bij het gebruik van A. Brink's Eenvoudig Onderwijs in den Godsdienst verkort. Door Is. Prins, Predikant te Lange- en Korte-Zwaag, beroepen te Oudbeijerland. Te Leeuwarden, bij J.W. Brouwer. 1815. In kl. 8vo. 88 Bl. f :-7-:

De catechiseerboekjes van den voortreffelijken brink worden thans bij het Gereformeerd Kerkgenootschap zeer druk gebruikt; en de opsteller zelf heeft voor onderwijzer en leerling verder gezorgd door de uitgave

[p. 56]

van zijne Handleiding voor mijne Leerlingen, en nog een ander werkje, 's mans Eenvoudig Onderwijs in den Godsdienst meer gemakkelijk gemaakt. Een aantal Leeraren verkiezen intusschen hunne kweekelingen, aan brink's Eenvoudig Onderwijs in den Godsdienst verkort, te houden; onder dezen is ook de steller van deze beöordeeling, voor zoo ver hij zich bij sommige catechisatiën van den arbeid van brink bedient, niet alleenn omdat hij, hetgeen van buiten geleerd wordt, bijzonder kort verlangt, maar ook omdat hij, bij een Socratisch gesprek met zijne leerlingen, zijn gevoelen en zijne denkbeelden liefst zelf ontwikkelt, en niet gaarne door een grooter vraagboek hierin gebonden is. De Eerw. prins gebruikt ook het verkorte boekje; van de uitbreidingen van brink zelf komt hem de eerstgenoemde te uitvoerig voor, en de andere te weinig geschikt naar die verkorting. Intusschen hebben zijne kweekelingen, en te nunner voorbereiding, en tot herinnering, eene aanwijzing noodig; deze geeft hun dit zijn boekje, en wel voor iedere vraag, en zeer gemakkelijk aangewezen. Voor de leerlingen van prins, zoo in de Gemeente, die hij verliet, als in die, waar hij nu arbeidt, is hetzelve buiten twijfel een alleraangenaamst geschenk. Slechts zeldzaam heeft hij eenig nieuw denkbeeld ingevoegd; hij houdt zich aan het vraagboekje als tekst; anders, zegt hij, dwaalt men in algemeenheden om, en de meestal niet zeer kundige leerling raakt geheel verward. De uitgave van deze zijne Handleiding kan ook elders goede diensten doen; en wij denken, dat menig Leeraar gaarne zal zien, dat zijne discipelen dezelve te hunner voorbereiding druk gebruiken; het is ook voor hem maar een oogenblik werks, die telkens eens in te zien. Dit laatste zou voor ons, wanneer wij merkten dat onze leerlingen dit deden, toch noodig zijn; want, hoezeer wel zeer veel (gelijk natuurlijk is) ons van zeive zou voorkomen, is er toch ook nog al het een en ander, waar wij in den loop en de leiding van het gesprek zouden afwijken; en de

[p. 57]

alzoo wel voorbereide leerling zou, buiten zijne schuld, dan wel minder voldoen. De behoeften van onderwijzer en leerling zijn zeer verschillende; en het is niet onwaarschijnlijk, dat dit werkje van den Eerw. prins aan sommigen onzer Ambtsbroederen voor hun catechiseren zeer aangenaam en wezenlijk nuttig is. Wij voor ons zouden al ons genoegen in het onderwijs verliezen, indien wij aan brink als tekst en aan prins als uitlegger ons moesten binden. Wij volgen, bij ons onderwijs in den Godsdienst, bij sommige leerlingen dit, bij anderen een geheel ander leerboek, als leiddraad; het boekje geest ons de punten slechts aan, die wij bespreken, en (wij ontveinzen het niet) het boekje zelve, indien het maar ordelijk is, wordt ons hoe langer hoe meer al vrij onverschillig; aan eens anders uitbreiding hebben wij vooral weinig, en wij denken, dat ook eene uitbreiding, door ons zelve opgesteld, onzen leerling maar weinig dienst zou doen. Waarheid blijft wel altijd dezelfde, schriftuurtekst wel schriftuurtekst, (maar wij en de leerling hebben hier doorgaans overvloedige keuze;) dan de wijze, waarop wij de waarheid voelbaar maken, verschilt nagenoeg ieder catechiseeruur en voor iederen leerling. Vraagt men ons, of wij op die wijze kundige lidmaten vormen? zoo moeten wij zeggen: dit is, helaas! somwijlen ellendig genoeg. Evenwel, wij hebben er van tijd tot tijd, die wij durven monsteren; en, wat de overigen betreft, dan gaat het toch zoo al, gelijk wij vreezen, overal. Een vraagboekje, en eene handleiding bij hetzelve, waaraan zich onderwijzer en discipel binden, is bijzonder goed om eenige figuur te maken bij den Broeder Ouderling, die de aanneming bijwoont; of ook wel in het publiek voor de Gemeente, gelijk nu zoo hier en daar op sommige plaatsen het geval wordt; maar den Godsdienst regt te verstaan en te gevoelen, is nog iet anders.

Hetgeen wij te dezer gelegenheid zeggen, is echter geenszins ter benadeeling van onzen Broeder prins of zijn werk; o neen! wij gelooven zelve, dat hij het met

[p. 58]

ons wel nagenoeg eens zal zijn, en vonden hier zeer voldoende wenken, waaruit wij opmaken, dat hij voor verstand en hart wel degelijk zorgen wil, en zeker ook niet te vreden is met eene uit het hoofd geleerde les; en wij willen ook niet hopen, dat ergens elders zijne Handleiding hiertoe zal misbruikt worden. Ware dit intusschen het geval, dit is zijne schuld niet; en, regtuit gezegd, daar wordt dan ook juist niet veel mede bedorven; denkelijk zelfs is het daar dan nog eene betere wijziging. - Het boekje kan alzoo door hem, wien het behoefte is, het zij Leeraar of kweekeling, met veel nut gebruikt worden.