Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1815

Het Beleg der Stad Groningen, in den Jare 1672. Geschiedkundig Tooneelspel in drie Bedrijven, door A. Hoetink. Te Groningen, bij R.J. Schierbeek. 1815. In kl. 8vo. 126 Bl. f :-14-:

Het was een gelukkige inval van den Heer hoetink, (die, naar wij onderrigt zijn, Tooneeldirekteur te Groningen is) het beleg van Groningen in het jaar 1672, waarbij de vaderlandsliefde, de moed en volharding der ingezetenen zoo heerlijk uitblonken, tot een onderwerp van zijnen dramatischen kunstarbeid te kiezen. De Schrijver heeft hierdoor in het algemeen aan zijne stadgenooten, wier dapperheid meermalen beproefd is, en die hunne roemrijke voorouderen niet onwaardig zijn, meer bijzonder aan eenige familien, die hunne geslachtnamen hier met genoegen zullen gespeld zien, en aan de Akademie, wier jongelingschap zich in het gedenkwaardig beleg zoo glorierijk gekweten heeft, eene zeer kiesche en aangename hulde toegebragt. Het onderwerp is, op zichzelve, hoogstbelangrijk, en eener bearbeiding voor het Tooneel dubbel waardig, daar toch (gelijk de Schrijver, in het voorberigt, zeer wel opmerkt) het voorbeeld, door de Groningers gegeven, zoo veel heeft toegebragt tot wederoprigting van den nedergeslagenen moed der overige gewesten, en ter afwending van den slag, die destijds ons vaderland met deszelfs geheelen ondergang dreigde, en de vaderlandsliefde van deze stad naast de standvastigheid der Leydenaren en den moed van kenau hasselaar met alle regt mag gesteld worden.

Aan deze onderneming des Schrijvers dus onze geheele goedkeuring gevende, strekt het ons tot een bijzonder genoegen, dat wij het Tooneelstuk, als een oorspronkelijk werk, over het geheel genomen, mogen aanprijzen, en dat wij den Heere hoetink, die ons anders, door een vroeger kunstprodukt, niet zeer gunstig bekend was, aanmoedigende wenken mogen geven, om zijne krachten in dit vak verder te beproeven. De eenheid is goed in acht genomen, en het

[p. 736]

stuk loopt geregeld af. De intrigue met de vrouw en den zoon van den Kommandant doet de vereischte werking, staat met de hoosddaad in een naauw verband, en is te meer belangrijk, omdat zij het karakter van den hoofdpersoon, den Gouverneur van rabenhaupt, te schooner doet uitkomen. De amourette tusschen den Kapitein der Studenten en de dochter des Gouverneurs beviel ons minder, en schijnt er alleen te zijn ingelascht, omdat er toch eene amourette in het Tooneelstuk moest zijn. Enkele bijzonderheden, welke wij als fictie beschouwen, behaagden ons niet; doch wij schromen er aanmerkingen op te maken, daar wij niet weten, of dezelve misschien ook op kronijken of overleveringen, waarvan de Schrijver partij heeft kunnen trekken, gegrond zijn. De dictie is meestal zuiver, doch de spelling niet zeer correct. Het tweede Bedrijf is vooral goed uitgewerkt. Het achtste en negende Tooneel zijn bijzonder fraai. Het karakter van Mevrouw van rabenhaupt is fiks ontworpen. In de voorstelling van haar kind schijnt ons de Schrijver te ver van de Natuur te zijn afgeweken. De Gouverneur zelf, die vooral belang verwekt, verloochent zijne waardigheid geheel in het 5de Tooneel van het 3de Bedrijf. Uitdrukkingen, als: de hel is zijn hoofdkwartier, voegen niet in den mond van dezen man, vooral niet in de gemoedsgesteldheid, waarin hij zich toen bevond. Nog minder voldeden ons zijne uitroepingen, op bladz. 103. Men verbeelde zich, een' zeer achtbaar' krijgsheld, die over den vermoedelijken dood van zijne gade en zijn kind in wanhoop is, te hooren uitroepen: ‘Mijn zoon! teeder spruitje, vreugde mijner dagen! heeft de zeis des doods u reeds afgemaaid,’ enz. In het algemeen zoude men kunnen aanmerken, dat de Schrijver zijne personaadjes niet overal met de vereischte waardigheid doet spreken.

Eindelijk - de smaak, om de ernstigste tooneelen met zoogenaamde grappige aardigheden op eene bonte wijze af te zetten, is niet de onze. Deze smaak, welke ook hier heerscht, en het anders verdienstelijke werk ontsiert, walgt vooral in een deftig historisch stuk. Hoe veel is hier niet geschreven, dat met de hoofddaad in geen verband hoegenaamd staat, en alleen dient, om de gapende menigte te amuseren! Het 11de, 15de, 16de, 17de en 18de Tooneel van het 1ste Bedrijf behooren hieronder, en het 7de Tooneel van het 3de Bedrijf

[p. 737]

beleedigt zoodanig het gevoel, dat al de indruk van het voorgaande en de gunstige stemming voor het volgende zijn weggenomen. Wij keuren de bonte vermenging van ernst en boert op het Tooneel af, al is het ook geestige boert. Maar welk eene mamer is het toch, eenen hansworst, (gelijk hier den Koster van Koevorden) tusschen de roerendste tooneelen in, en terwijl aller verlangen op de zoo belangrijke uitkomst hoog gespannen is, de platste lafheden te doen uitkramen? Wie eenen kotzebue wil navolgen, behoort dan ten minste ook iets van deszelfs geest te bezitten.