Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1815

[p. 690]

Naauwkeurig Verhaal der vervoering van Paus Pius VII. op last van Buonaparte, der oorzaken van deze vervoering, der mishandelingen en vervolgingen, welke zijne Heiligheid zoo wel op zijne reize naar, als gedurende zijn verblijf in Frankrijk geleden heeft, en zijner wederkomst in zijne Staten. Met eenen Brief van Z.H. aan den Kardinaal Maury. Uit het Fransch vertaald. Te Deventer, bij J.W. Robijns. In gr. 8vo. 136 Bl. f 1-2-:

Wij vonden slechts ééne onnaauwkeurigheid: de brief, namelijk, aan den Kardinaal maury blijkt gedurende 's Paussen gevangenis te Savona door hem geschreven te zijn; hoewel bl. 84 ons berigt, dat het den H. Vader niet geoorloofd was aldaar eene letter te schrijven. Maar aan de echtheid van dit naauwkeurig verhaal is in het allerminst niet te twijfelen; het karakter van den voormaligen Dwingeland, en zijne doorgaande handelwijze, is zoo bekend, dat zijne vele valschheid jegens pius, en de harde mishandeling, ons waarlijk veeleer nog medeviel, dan dat wij den verhaler van de minste overdrevenheid zouden verdenken. Ook zijn het grootendeels echte stukken, die hier gegeven worden: Het Brevet van 5 Febr. 1808 aan de Kardinalen; van 27 Maart 1808 aan buonaparte; van 20 Jan. 1809 wederom aan de Kardinalen; van 10 Junij daaraanvolgende; de excommunicatie, derzelver bekendmaking, en de herderlijke brief van dezelfde dagteekening. Na deze echte stukken volgt het verhaal der vervoering en verdere mishandeling van pius den VII, (waarin bovengemelde brief aan maury) en eindelijk de terugzending van zijne Heiligheid naar zijne Staten, en zijn ontslag, dat hij eigenlijk eerst volledig aan het provisioneel Bestuur in April 1814 te danken had; terwijl het verhaal met 's Paussen terugkomst, 24 Mei, te Rome afloopt. Achter hetzelve is eene korte levensbeschrijving van pius den VII gevoegd. Dit stukje is alzoo belangrijk genoeg: het doet den Paus eere aan, wiens Christelijke zachtmoedigheid zoo wel, als zijne mannelijke standvastigheid, iederen Lezer treft; hoezeer men eene te groote toegevendheid, in den beginne, hoogelijk moge afkeuren, en de man welligt aan het verzuimen der les ‘principiis obsta’ veel van zijn ongeluk, immers van het bit-

[p. 691]

tere van dat ongeluk, wijten moest. Maar wij plaatsen ons moeijelijk in dien zelfden drang van omstandigheden, waarin pius was; en de herhaalde tergingen van zijn geduld schijnen hem eindelijk verheven te hebben tot dien standvastigen moed, waardoor de magtelooze gevangen man den Tiran zelven toch vreesselijk werd. Zeer merkwaardig zijn intusschen zijne woorden tot den Heere de beaumont, (door den Franschen Keizer tot Bisschop van Bourges benoemd, en als onderhandelaar bij den Paus gebruikt:) ‘De goede God weet, hoeveel tranen ik gestort heb, omdat ik het ongeluk gehad heb van een gewaand Concordaat aan te nemen. De smart, welke ik over dezen misstap gevoel, zal mij tot in het graf verzellen; en deze smart is een onfeilbare waarborg, dat ik mij voor de tweede maal niet zal laten misleiden.’ - Het Portret van den Paus verzelt dit boekje.